Vücudumuzda kas gelişiminden hormon üretimine, bağışıklık sistemi fonksiyonlarından DNA onarımına kadar birçok hayati süreç, amino asitlerin varlığına bağlıdır.
Amino asit nedir ne işe yarar? Amino asit mi protein mi?
Amino asitler, bir merkezi karbon atomuna bağlı bir amino grubu (-NH2), bir karboksil grubu (-COOH), bir hidrojen atomu ve her amino asitte farklı olan bir yan zincir (R grubu) içeren organik bileşiklerdir. Amino asit nedir ne işe yarar? sorusunun cevabı, onların birincil görevi olan proteinlerin yapı taşları olmalarında yatar.
Amino asit mi protein mi? sorusunun cevabı, bu iki kavramın birbirini tamamladığıdır.
-
Amino asitler: Proteinleri oluşturan küçük moleküllerdir.
-
Proteinler: Yüzlerce, hatta binlerce amino asidin peptit bağlarıyla birleşerek oluşturduğu büyük zincirlerdir. Dolayısıyla, amino asitler ham madde, proteinler ise bu ham maddeden inşa edilen son üründür.
Amino asit nerede üretilir? Amino asitleri hangi organ sentezler?
İnsan vücudu, ihtiyaç duyduğu tüm amino asitleri üretemez. Bu nedenle amino asitler, "esansiyel" ve "esansiyel olmayan" olmak üzere ikiye ayrılır.
-
Esansiyel amino asitler: Vücudumuz tarafından üretilemeyen ve besinler yoluyla dışarıdan alınması gereken amino asitlerdir. Lösin, izolösin, valin gibi 9 adet esansiyel amino asit bulunur.
-
Esansiyel olmayan amino asitler: Vücudun, diğer amino asitlerden veya bileşiklerden üretebildiği amino asitlerdir.
Amino asit nerede üretilir? sorusunun cevabı, esas olarak karaciğerdir. Amino asitleri hangi organ sentezler? Karaciğer, esansiyel olmayan amino asitleri sentezleme yeteneğine sahip en önemli organdır.
Amino asit eksikliği nasıl anlaşılır?
Amino asit eksikliği, genellikle yetersiz beslenme veya bazı emilim bozuklukları nedeniyle ortaya çıkar ve vücudun protein sentezleyememesine yol açar. Amino asit eksikliği nasıl anlaşılır? sorusunun cevabı, bu eksikliğin yol açtığı çeşitli semptomlarda saklıdır:
-
Kas kaybı ve güçsüzlük: Amino asitler kas yapımı için gerekli olduğu için, eksiklik durumunda kas kütlesinde azalma ve güçsüzlük görülebilir.
-
Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Bağışıklık hücrelerinin üretimi için proteinlere ihtiyaç duyulduğu için, amino asit eksikliği bağışıklık sistemini zayıflatabilir.
-
Cilt, saç ve tırnak sorunları: Keratin gibi proteinlerin üretimi aksadığı için saçlarda dökülme, tırnaklarda kırılma ve ciltte kuruluk görülebilir.
-
Sindirim sorunları: Enzimler de protein yapılı olduğu için, sindirimde bozukluklar yaşanabilir.
Amino asit nasıl elde edilir?
Amino asitler, vücudumuz için iki temel kaynaktan elde edilir:
-
Besinler yoluyla: Özellikle et, balık, yumurta, süt ürünleri, baklagiller ve kuruyemişler gibi protein açısından zengin gıdalar, esansiyel amino asitleri almak için en iyi kaynaklardır.
-
Takviyeler: Özellikle sporcular ve vegan beslenenler, ihtiyaç duydukları amino asitleri takviye (BCAA, EAA gibi) ürünlerle de alabilirler.