Artrit dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen yaygın bir eklem hastalığıdır. “Eklem iltihabı” anlamına gelen artrit, sadece yaşlılarda değil gençlerde de görülebilen kronik bir sağlık sorunudur. Artrit hastalığı; ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve sabah tutukluğu gibi belirtilerle kendini gösterir. Erken teşhis edilmediğinde kalıcı eklem hasarına neden olabilir. Bu yazımızda artrit nedir, belirtileri nelerdir, artrit neden olur, artrit türleri, tedavi yöntemleri ve artrit hastaları ne yememeli gibi en çok merak edilen sorulara detaylı yanıtlar bulacaksınız.
ARTRİT NEDİR?
Artrit bir ya da birden fazla eklemde iltihaplanma ile karakterize edilen kronik bir hastalıktır. Tıbbi olarak “eklem iltihabı” anlamına gelen artrit, vücudun bağışıklık sisteminin yanlışlıkla eklem dokularına saldırmasıyla ortaya çıkabilir. Artrit, sadece ağrıya neden olmaz; aynı zamanda eklem yapısında bozulmalara, hareket kısıtlılığına ve günlük yaşam kalitesinin düşmesine yol açar.
En sık görülen artrit türleri arasında romatoid artrit, osteoartrit, gut artriti ve psoriatik artrit yer alır. Özellikle romatoid artrit, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı otoimmün bir hastalık olarak bilinirken, osteoartrit genellikle yaşa bağlı eklem yıpranması sonucu gelişir.
ARTRİT TÜRLERİ NELERDİR?
Artritin 100’den fazla türü vardır, ancak en yaygın olanları şunlardır:
Romatoid Artrit: Bağışıklık sistemi hatalı çalışarak eklemlere saldırır. Genellikle eller, bilekler ve dizlerde ağrı ve şişlik yapar.
Osteoartrit: Yaşlanmayla birlikte kıkırdak dokusunun aşınması sonucu gelişir. Diz, kalça ve omurga eklemlerinde sık görülür.
Gut Artriti: Kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesiyle eklemlerde kristal birikmesi sonucu oluşur. Genellikle ayak başparmağında şiddetli ağrılarla kendini gösterir.
Psoriatik Artrit: Sedef hastalığı olan kişilerde görülür. Deri döküntüleriyle birlikte eklem iltihabı oluşur.
Her artrit türünün nedenleri, belirtileri ve tedavi yaklaşımları farklıdır. Bu nedenle doğru tanı büyük önem taşır.
ARTRİT BELİRTİLERİ NELERDİR?
Artrit belirtileri genellikle yavaş gelişir, ancak bazı durumlarda ani şekilde ortaya çıkabilir. En yaygın artrit belirtileri şunlardır:
Eklemlerde ağrı, hassasiyet ve şişlik
Sabahları eklemlerde tutukluk
Hareket kabiliyetinde azalma
Deride kızarıklık ve sıcaklık hissi
Kronik yorgunluk
Bazı vakalarda ateş, iştahsızlık veya kilo kaybı
Belirtiler genellikle eklemdeki iltihaplanmanın derecesine ve türüne göre değişir. Romatoid artrit, genellikle vücudun her iki tarafındaki eklemleri simetrik olarak etkilerken; osteoartrit genelde tek taraflı ağrılara neden olur.
ARTRİT TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Artritin kesin bir tedavisi bulunmasa da doğru yöntemlerle hastalık kontrol altına alınabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
1. İlaç Tedavisi:
Ağrı kesiciler ve anti-inflamatuar ilaçlar, ağrıyı ve iltihabı azaltır.
Hastalığı modifiye eden ilaçlar (DMARDs), özellikle romatoid artritte eklem hasarını önlemeye yardımcı olur.
Biyolojik tedaviler, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisini kontrol altına alır.
2. Fizik Tedavi:
Kasları güçlendiren ve eklemleri destekleyen egzersiz programları, artritli hastalarda ağrıyı azaltır ve hareket kabiliyetini artırır.
3. Cerrahi Müdahale:
İleri vakalarda eklem protezi veya eklem onarımı ameliyatı gerekebilir. Özellikle osteoartritte bu yöntem sıkça uygulanır.
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, kilo kontrolü ve sigaradan uzak durmak artritin ilerlemesini yavaşlatabilir.
ROMATİZMA VE ARTRİT AYNI ŞEY Mİ?
Sıklıkla karıştırılan bu iki kavram aslında farklı anlamlara gelir. Romatizma, kas, eklem ve bağ dokularını etkileyen geniş bir hastalık grubunu ifade eder. Artrit ise romatizmanın bir alt türü olarak eklemlerde iltihaplanma ile ortaya çıkar. Yani her artrit bir romatizmadır, ancak her romatizma artrit değildir. Özellikle romatoid artrit, bu ikisi arasındaki en yaygın karışıklığa neden olur.
ARTRİT TEHLİKELİ MİDİR?
Evet, tedavi edilmediğinde artrit ciddi sonuçlara yol açabilir. Kronik ağrılar, eklem deformiteleri, hareket kısıtlılığı ve kalıcı sakatlık gibi durumlar ortaya çıkabilir. Ayrıca, romatoid artrit, kalp ve akciğer gibi diğer organları da etkileyebilir. Erken teşhis ve düzenli takip, artritin tehlikeli hale gelmesini önlemenin en etkili yoludur.
ARTRİT KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Artrit genellikle orta yaş ve üzeri bireylerde görülse de çocuklar ve genç erişkinlerde de ortaya çıkabilir.
Risk faktörleri şunlardır:
Ailede artrit veya romatoid artrit öyküsü
Fazla kilo veya obezite
Eklemlerin aşırı kullanımı (örneğin sporcular)
Bağışıklık sistemi bozuklukları
Sigara kullanımı
Kadınlarda özellikle romatoid artrit riski erkeklere oranla daha yüksektir.
ARTRİT HASTALARI NE YEMEMELİ?
Beslenme, artritin seyrinde önemli rol oynar. Bazı yiyecekler vücuttaki iltihabı artırabilir. Artrit hastalarının uzak durması gereken yiyecekler şunlardır:
Kızartmalar, işlenmiş gıdalar ve hazır atıştırmalıklar
Şekerli içecekler, beyaz un, rafine karbonhidratlar
Aşırı kırmızı et tüketimi
Yüksek tuz içeren gıdalar
Alkol ve sigara
Buna karşılık, omega-3 açısından zengin balıklar, zeytinyağı, taze sebzeler, meyveler ve tam tahıllar iltihabı azaltmada yardımcı olur.
ARTRİT NEDEN OLUR, NASIL GEÇER?
Artritin nedeni türüne göre değişir. Genetik yatkınlık, yaşlanma, bağışıklık sistemi bozuklukları, enfeksiyonlar ve eklem hasarları başlıca nedenler arasındadır.
Artrit tamamen geçmeyebilir, ancak erken tanı, düzenli tedavi, egzersiz, sağlıklı beslenme ve ilaç kullanımı ile kontrol altına alınabilir. Tedaviye erken başlanırsa eklem deformasyonları önlenebilir ve hastalar ağrısız, aktif bir yaşam sürebilir.
Artrit yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen ama doğru yaklaşımlarla kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Artrit belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında bilinçli olmak hem erken tanı hem de etkin tedavi açısından büyük önem taşır. Düzenli doktor kontrolleri, sağlıklı beslenme ve aktif bir yaşam tarzı artrit hastalarının yaşamını kolaylaştırabilir.
