Bencillik, bireyin yalnızca kendi istek, ihtiyaç ve çıkarlarını öncelemesi, başkalarının duygu ve düşüncelerini yeterince dikkate almaması olarak tanımlanır. Bu tutum, çoğu zaman kişinin farkında olmadan geliştirdiği bir davranış biçimidir. Yardım etmekten kaçınmak, sorumluluk paylaşmamak, empati kuramamak, her zaman kendi önceliklerini gündemde tutmak gibi davranışlar bencilliğin belirtileri arasında yer alır.
Bencil bireyler, çoğu zaman ilişkilerinde 'alma' yönünde baskındır. Karşılıklı özveri gerektiren arkadaşlık, aile ve iş ilişkilerinde bu durum dengesizliğe neden olur. Bu nedenle bencillik, sadece bireysel bir özellik değil, aynı zamanda toplumsal ilişkiler üzerinde etkili bir sorundur.
BENCİL OLMANIN SOSYAL HAYATA ETKİLERİ NELERDİR?
Bencilliğin sosyal hayata etkileri zamanla daha belirgin hale gelir. Bencil bir insan, çevresiyle kurduğu ilişkilerde tek taraflı beklentiler içine girdiğinde, zamanla yalnızlaşır. Çünkü insanlar, sürekli talep eden ancak hiçbir fedakârlık göstermeyen bireylerle uzun süreli ilişkiler kurmakta zorlanır. Bu da bencil kişinin sosyal çevresinin daralmasına, duygusal destekten yoksun kalmasına yol açar.
Özellikle iş hayatında bencillik, ekip çalışmasına zarar verir. Birlikte elde edilebilecek başarılar yerine kendi hedefine odaklanmış kişi iş arkadaşları tarafından güvenilmez birey olarak yaftalanabilir. Bu durum, performans düşüklüğüne ve çalışma ortamında huzursuzluğa neden olabilir.
Arkadaşlık ilişkilerinde de bencillik, sürekliliği engeller. Bencil bireyler, karşısındakinin ihtiyaçlarına duyarsız kalabilir, kriz anlarında ortadan kaybolabilir. Bu da güven kaybına ve ilişkilerin sona ermesine neden olur.
BENCİLLİĞİ AZALTMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Bencil davranışları azaltmak için öncelikle farkındalık kazanmak önemlidir. Kişi, kendi davranışlarını dışarıdan bir gözle değerlendirmeye çalışmalı, ilişkilerinde karşı tarafa nasıl hissettirdiğini sorgulamalıdır. Empati geliştirmek, bu sürecin en önemli adımlarından biridir. Empati yeteneği insanı daha iyi bir sosyal ilişki kurulabilecek insan haline getirebilir. Başkalarını anlamak insani vasıfların da ilklerinden kabul edilir.
Ayrıca paylaşma alışkanlığının geliştirilmesi de bencilliği azaltır. Zamanı, bilgiyi, duyguları ve imkânları başkalarıyla paylaşmak, hem sosyal ilişkileri güçlendirir hem de kişinin toplum içinde kabul görmesini sağlar. Küçük özverilerle başlamak, zamanla daha doğal ve içten bir paylaşım biçimine dönüşebilir.
Bencil davranışların temelinde bazen özgüven eksikliği ya da geçmiş travmalar da yatabilir. Bu nedenle gerekiyorsa bir uzmandan destek alınması, davranışların kökenine inerek kalıcı çözümler geliştirilmesini sağlayabilir.
BENCİL İNSANLARLA ARKADAŞ OLUNUR MU?
Bencil insanlarla arkadaşlık kurmak zorlayıcı olabilir. Kendi hedeflerini ve ihtiyaçlarını önceleyen bu kişiler samimi ve derinlikli ilişkiler kurulmasını da engeller. Ancak bu, her zaman o kişiyle ilişkiyi tamamen kesmek gerektiği anlamına gelmez. Sosyal ilişkilerde açık iletişim hayat kurtarabilir. Duruma göre davranmak, sürekli denge gözetmek samimiyetsiz ilişkiler doğurabilir. Net olmak daha sağlıklı ve uzun süren bir ilişkinin anahtarıdır.
Ancak arkadaşlığın temelinde karşılıklı anlayış, güven ve destek varsa uzun ömürlü olabilir. Bu unsurların sürekli olarak tek taraflı eksik kaldığı ilişkiler ise zamanla zarar verici hale gelir. Kişisel ilişkilerde sınırları ve ihtiyaçları kesinleştirip devam etmek çok daha sağlıklı bir tutum olabilir.
BENCİL İNSANLAR CİMRİ DE OLURLAR MI?
Bencillik ile cimrilik arasında zaman zaman örtüşen davranışlar görülse de bu iki özellik tamamen aynı değildir. Cimrilik, daha çok maddi kaynakları paylaşmamak üzerine kuruludur. Ancak pek çok bencil birey, maddi kaynakları konusunda da paylaşımcı değildir. Bu nedenle bencil bireylerin önemli bir kısmı aynı zamanda cimri olarak da tanımlanabilir.
Bununla birlikte bazı kişiler yalnızca maddi konularda tutumlu davranabilir ancak duygusal anlamda paylaşımcı olabilir. Bu durumda kişinin tutumlarının ardındaki nedenleri doğru analiz etmek gerekir.
DENGELİ İLİŞKİLER İÇİN ÖZELEŞTİRİ ŞART
Bencillik, her bireyde zaman zaman ortaya çıkabilecek doğal bir eğilimdir. Ancak bu tutumun sürekli hale gelmesi, sosyal ilişkilerde kalıcı hasarlara yol açabilir. Hem bireysel gelişim hem de toplumla sağlıklı bir bağ kurmak adına bencil davranışları tanımak, sorgulamak ve dengelemeye çalışmak büyük önem taşır. Sağlıklı ilişkilerin yolu, empati, paylaşım ve sorumluluk bilincinden geçer.