Cesane Mağarası (Casene Cave) nerede? Süleymaniye yakınlarındaki konumu
Cesane Mağarası nerede sorusu, coğrafi olarak bölgeyi tanımayanlar için oldukça merak edilen bir başlık haline geldi. Cesane Mağarası, Irak Kürdistan Bölgesi’nin en önemli kentlerinden biri olan Süleymaniye’ye yaklaşık 50 kilometre batıda, Surdaş nahiyesi yakınlarında konumlanıyor. Daha spesifik olarak Dukan-Süleymaniye yolu üzerinde, dağlık ve ormanlık bir coğrafyada yer alıyor. Bu özelliği, mağaranın hem stratejik hem de doğal güzellikleri bakımından dikkat çekici olmasına neden oluyor. Bölge, Kürt dağlık direniş kültürünün merkezi olarak bilinen Raperin ilçesine yakın bir hatta bulunuyor. Cesane Mağarası, bugüne dek hem doğal turizm rotalarına hem de tarihi direniş hatıralarına ev sahipliği yapmış bir alan.Cesane Mağarası tarihi geçmişi nedir? Kürt direnişinin ve matbaanın üssü
Cesane Mağarası tarihi geçmişi nedir sorusu, yalnızca bugünkü siyasal gelişmeler nedeniyle değil, 20. yüzyılın başındaki Kürt hareketleri açısından da kritik. Bölge halkının hafızasında direnişin, basının ve siyasal mücadelenin sembolü olarak yer edinmiş bir mekândan söz ediyoruz. 1917-1918 yıllarında ünlü Kürt lider Şeyh Mahmud Berzenci, İngilizlere karşı yürüttüğü bağımsızlık mücadelesinde Cesane Mağarası’nı askeri üs olarak kullanmıştır. Bu dönem, Osmanlı sonrası İngiliz mandasının Irak’ta kurulmaya çalıştığı bir süreçte, Kürt özerklik ve bağımsızlık taleplerinin sert bir şekilde bastırılmaya çalışıldığı yıllardı. Berzenci, bu mağarada bir matbaa kurarak, Kürtçe dilinde yayın yapan ve Kürt ulusal bilincini yükseltmeyi hedefleyen ilk gazetelerden biri olan Bangi Heq’i çıkarmıştır. Bu matbaa, Kürt basın tarihinin en erken örneklerinden biri olarak bilinir. Sonraki yıllarda mağara yalnızca Berzenci hareketine değil, farklı Peşmerge gruplarına da sığınak ve üs işlevi görmüştür. Böylece Cesane Mağarası, Kürt direniş hareketinin kolektif hafızasında sembolik bir önem kazanmıştır.Cesane Mağarası ve Kürt direniş geleneği
Cesane Mağarası tarihi denince akla yalnızca bir doğal oluşum değil, Kürt halkının 20. yüzyıldaki özyönetim ve kimlik mücadelesinin önemli bir aşaması gelir. Irak’ın kuzeyinde dağlık coğrafya, tarih boyunca farklı isyanların ve hareketlerin ana sahnesi olmuştur. Şeyh Mahmud Berzenci liderliğindeki ayaklanma, İngiliz İmparatorluğu’nun Irak üzerindeki sömürgeci politikasına karşı çıkan ilk modern Kürt bağımsızlık hareketi olarak kabul edilir. Cesane Mağarası, Berzenci’nin hem lojistik üssü hem de düşünsel üretimin merkezi olmuştur. Burada kurulan matbaa ve basılan gazeteler, Kürt kimliğinin yazılı kültürünü güçlendirmiş, okuryazarlığı yaygınlaştırmış ve siyasi bilinci yükseltmiştir. Cesane Mağarası bu nedenle yalnızca bir mağara değil, bir tarihsel hafıza mekânı olarak saygı görür.Cesane Mağarası günümüzde nerede? Coğrafi özellikleri ve ulaşım
Cesane Mağarası nerede sorusuna daha güncel bir coğrafi yanıt verecek olursak, mağara Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindedir. Süleymaniye ili merkezi ile Dukan Barajı güzergâhı arasında kalır.Dukan-Süleymaniye yolu üzerinden yaklaşık 50 km mesafede, Surdaş nahiyesine bağlı dağlık bir arazide bulunur. Bölge, ormanlık alanlar ve sarp kayalıklarla çevrili olması nedeniyle hem saklanmaya hem de savunmaya elverişli bir doğal coğrafya sunar.
Bu nedenle tarih boyunca isyancı hareketlerin ve gerilla güçlerinin üs olarak tercih ettiği yerlerden biri olmuştur. Günümüzde ise doğa yürüyüşleri, mağara keşif turları ve tarih turizmi açısından da önem kazanmıştır.
