Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) temel taşlarından olan astsubaylar, yıllardır özlük hakları, tazminatlar ve statü iyileştirmeleri için verilen sözlerin tutulmasını bekliyor. 2012’den 2023’e kadar üst düzey yetkililer tarafından yapılan vaatler, büyük ölçüde hayata geçirilmedi. Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği (TEMAD) Genel Başkanı Cahit KOCA ile yapılan röportajda, astsubayların karşılaştığı sorunlar, verilen sözler ve talepler detaylı bir şekilde ele alındı. İşte TEMAD’ın sesini duyurmak için verdiği mücadele ve astsubayların adalet arayışı...
Röportaj: Koray TÜMAY
“2012’den Beri Verilen Sözler Havada Kaldı”
- Astsubayların özlük hakları ve tazminatlarla ilgili talepleri yıllardır gündemde. Bu süreç nasıl başladı ve hangi sözler verildi?
Cahit KOCA: Sorunların kökeni uzun yıllara dayanıyor, ancak 2012’den itibaren somut vaatler ortaya çıktı. 4 Mayıs 2012’de dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel, astsubaylara görev tazminatı teklif ettiklerini söyledi. Ardından, 15 Aralık 2013’te Orgeneral Yaşar Güler, tazminat taleplerini haklı bulduğunu ifade etti. 19 Eylül 2014’te ise Millî Savunma Bakanı İsmet Yılmaz, alt rütbeli subay ve astsubaylara görev tazminatı getirileceği müjdesini verdi. Ancak bu sözler, yasal bir düzenlemeye dönüşmedi.
- Sonraki süreçte neler yaşandı?
Cahit KOCA: 28 Ekim 2015’te dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, astsubay emeklilerinin makam/görev tazminatı ve 2003 öncesi-sonrası mezuniyet farklarını giderecek intibak sözü verdi. 64. Hükümet Eylem Planı’nda bu konu 179 No’lu madde olarak yer aldı, ama ana tema yapılmadı ve ilerleme kaydedilmedi. 2018’de ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a taleplerimizi içeren bir rapor sunduk. Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, “Kısa sürede çözeceğiz” dedi, ancak bu söz de tutulmadı.
- Son dönemde yaşananlar neler?
Cahit KOCA: 31 Mart 2023’te Millî Savunma Bakanlığı, astsubayların özlük ve tazminat haklarını iyileştirecek bir yasa teklifini TBMM’ye sundu. Ancak, bu maddeler son anda torba kanundan çıkarıldı. Teklif, önceki yasama döneminde kadük kalmıştı ve yeniden gündeme alınsa da astsubaylar lehine bir sonuç çıkmadı. Bu durum, TSK’da görev yapan ve emekli astsubayların kuruma aidiyetini zedeliyor, huzursuzluk yaratıyor.
“Emekli Astsubaylar Açlık Sınırının Altında Maaş Alıyor”
- Astsubayların ekonomik durumu hakkında neler söylersiniz?
Cahit KOCA: Emekli astsubayların durumu içler acısı. Birçoğu asgari ücretin altında, yani 23.615 TL’den düşük maaş alıyor; bu, açlık sınırının bile gerisinde. En yüksek emekli astsubay maaşı ise 32.341 TL, oysa yoksulluk sınırı 76.922 TL. Vatan için canını ortaya koyan bu insanlar, emeklilikte onurlu bir yaşam süremiyor. Bu durum hem moral bozucu hem de adaletsiz.
- TEMAD’ın bu konudaki önerileri neler?
Cahit KOCA: Özlük haklarının iyileştirilmesi için somut önerilerimiz var. Örneğin, Astsubay Başçavuş ve Astsubay Kıdemli Başçavuş rütbelerine 13.000-14.000 gösterge rakamının memur katsayısı ile çarpımı sonucu ilave tazminat ödenmeli. Ayrıca, ek göstergeler en az 4.800’e çıkarılmalı. 5434 sayılı Kanun’un Ek Madde 81 uyarınca, makam tazminatından yararlanamayan emekli astsubaylara da çarşı ve mahalle bekçilerine ödenen 100 TL’lik tazminat hala ödenmeye devam etmekte. Enflasyon karşısında eriyen ödemelerin katsayıya bağlanması da şart.
“Uzman Çavuşlara Ödeme, Astsubaylara Adaletsizlik”
- Maaş skalasında adaletsizlik iddiaları neler?
Cahit KOCA: 01.07.2022 tarihli 7417 sayılı Kanun, TSK’daki maaş skalasını bozdu. Uzman Çavuşlara hizmet yılına bağlı ilave ödeme yapıldı, ancak astsubaylar bu haktan yararlanamadı. Bu, yıllarca üst rütbede görev yapan astsubaylarda hak gaspı algısı yarattı. Örneğin, 30 yıl hizmet vermiş bir astsubay, daha az hizmet yılı olan bir Uzman Çavuş’tan düşük maaş alabiliyor. Bu adaletsizliğin ivedilikle düzeltilmesi gerekiyor.
- Kalkınmada öncelikli bölgelerde görev yapan astsubayların durumu nedir?
Cahit KOCA: Devlet Memurları Kanunu’nun 64 ve 72. maddelerine göre, kalkınmada 1. derecede öncelikli bölgelerde çalışan memurlara iki yıla bir kademe veriliyor. Ancak TSK personeli, özellikle astsubaylar, bu haktan dışlanmış durumda. Yıllarca sınır bölgelerinde görev yapan astsubayların bu kapsama alınması için yasal düzenleme şart.
“Tekniker Ünvanı Verilmiyor, Eğitim Lisans Düzeyine Çıkarılmalı”
- Eğitim ve statü konularındaki talepler neler?
Cahit KOCA: 2005’ten itibaren Astsubay Meslek Yüksekokulları’ndan ön lisans mezunu olarak “Tekniker” ünvanıyla mezun olan astsubaylar, lise mezunu kriterlerine göre “Teknisyen” kadrolarına atanıyor. Bu, 3795 sayılı Kanun’a aykırı ve yükseköğrenim denklik ilkelerine ters. Astsubaylara tekniker ünvanı verilmeli. Ayrıca, eğitim sistemine hazırlık sınıfı eklenerek yabancı dil ve temel askeri konular öğretilmeli, son yıl eğitimi ise lisans düzeyine çıkarılmalı.
- Üniversitelerle iş birliği öneriniz var mı?
Cahit KOCA: Evet, “Bitki Koruma”, “Tarla Bitkileri” gibi alanlarda dört yıllık eğitim verilirken astsubay okullarının lisans düzeyine çıkarılması büyük önem arz etmektedir. Mesleğe başlamadan lisans eğitimi tamamlanırsa hem uzmanlık artar hem de özlük haklarında kayıp yaşanmaz. Bu, TSK’nın profesyonelleşmesi için kritik.
“Sicil Affı ve Sağlık Astsubaylarının Mağduriyeti”
- Diğer talepleriniz neler?
Cahit KOCA: 926 sayılı Kanun’a tabi astsubaylar, memurlara tanınan sicil aflarından yararlanamadı. 1975’ten beri bu adaletsizlik sürüyor; sicil affı için yasal düzenleme şart. Ayrıca, 669 sayılı KHK ile Sağlık Bakanlığı’na devredilen sağlık astsubaylarının hak kayıpları giderilmeli. Malulen emekli olanlardan “adi malûl” yerine “sağlık malûlü” veya “hizmet malûlü” ifadesi kullanılmalı. TEMAD’a müstafi astsubayların asil üye olabilmesi için de 2847 sayılı Kanun’da değişiklik gerekiyor.
- Astsubayların motivasyonu ve TSK’ya etkisi nedir?
Cahit KOCA: Astsubaylar, TSK’nın belkemiği. Sınırda, denizde, havada canıyla vatanı koruyan bu insanlar, emeklilikte yoksullukla mücadele ediyor. Verilen sözlerin tutulmaması, kurumsal aidiyeti zedeliyor ve silah arkadaşlığı ruhuna zarar veriyor. Astsubayların hakkı teslim edilmezse, bu durum TSK’nın moral ve motivasyonunu olumsuz etkiler. Biz, adalet ve eşitlik istiyoruz.
“Hak Ettikleri Güvenceye Kavuşmalılar”
- Son olarak, astsubayların mesajı nedir?
Cahit KOCA: Astsubaylar, vatan için fedakârlık yaptı, yapıyor. Ancak emeklilikte geçim zorluğu çekiyorlar. Açlık sınırının altında maaşlarla yaşamak, bu kahramanlara yakışmıyor. Özlük haklarının iyileştirilmesi, adaletsizliklerin giderilmesi için somut adımlar bekliyoruz. TEMAD olarak taleplerimizi ilgili makamlara ilettik, şimdi icraat zamanı. Astsubaylar, hak ettikleri maddi ve manevi güvenceye kavuşmalı.