Folat, suda çözünebilen bir B grubu vitaminidir. Diğer adıyla B9 vitamini olarak da bilinir.
Folat: Doğal olarak yiyeceklerde bulunan form
Folik asit: Sentetik (laboratuvar yapımı) formu – genellikle vitamin takviyelerinde ve zenginleştirilmiş gıdalarda bulunur.
Folat Ne İşe Yarar?
Folat, vücutta birçok hayati biyokimyasal süreçte rol oynar:
1. DNA ve RNA sentezi
-
Hücre bölünmesi ve yenilenmesi için gereklidir.
-
Özellikle hızlı bölünen hücreler (örneğin bebek gelişimi sırasında) için hayati öneme sahiptir.
2. Amino asit metabolizması
-
Homosistein adlı maddenin metiyonine dönüşümünde görev alır.
-
Bu sayede damar sağlığını korur (yüksek homosistein kalp hastalıklarıyla ilişkilidir).
3. Kırmızı kan hücresi üretimi
-
Kemik iliğinde sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin yapımını destekler.
-
Eksikliği megaloblastik anemi adlı bir kansızlık türüne yol açabilir.
4. Gebelikte beyin ve omurilik gelişimi
-
Folat, nöral tüp defekti (spina bifida, anensefali) gibi ciddi doğumsal anomalilerin önlenmesinde kritik rol oynar.
-
Bu yüzden gebelik planlayan kadınlara, hamileliğin ilk haftalarından itibaren folik asit takviyesi önerilir.
Hangi Besinlerde Bulunur?
Doğal folat kaynakları şunlardır:
-
Koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, roka, pazı)
-
Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)
-
Narenciye meyveleri (portakal, greyfurt)
-
Avokado
-
Tam tahıllar
-
Karaciğer (çok yüksek miktarda içerir)
Folat Eksikliği Nelere Yol Açar?
Folat eksikliğinin başlıca oluşturabileceği sıkıntılar şunlardır:
-
Megaloblastik anemi (büyük, olgunlaşmamış kırmızı kan hücreleri)
-
Halsizlik, yorgunluk
-
Ağız içi yaralar, dilde yanma
-
Gebelikte bebekte nöral tüp defektleri riski
-
Yüksek homosistein → Kalp-damar hastalığı riski