SGK, 15 Temmuz 2025 tarihinden itibaren, Çiftçi Kayıt Sistemi'ne (ÇKS) kayıtlı ancak Bağ-Kur (4B) sigortalılığı bulunmayan vatandaşların sigorta kaydının otomatik olarak yapılacağını duyurdu. Bu kapsama giren kişiler her ay 9.036,91 TL prim borcu ile karşı karşıya kalacak. Ödemelerin yapılmaması durumunda gecikme cezası ve faiz uygulanacak.
Sosyal Güvenlik Uzmanı İsa Karakaş, özellikle 65 yaş üstü tarımsal faaliyet yürüten kişilerin bu uygulamadan olumsuz etkilendiğine dikkat çekiyor. Bu yaş grubundaki bireyler, borçtan muaf olabilmek için SGK’ya giderek şahsen dilekçe vermek zorunda. Ancak uygulamadan haberdar olmayan binlerce çiftçi, kurumla iletişime geçmeden sigortalı sayılıyor ve yüksek borçlarla karşılaşıyor.
Karakaş, bu sorunun çözümünün aslında oldukça basit olduğunu belirterek şu öneriyi dile getirdi:
“65 yaş ve üzeri olup tarımsal faaliyette bulunanların, ‘Kuruma başvurup yazılı talepte bulunmaları hâlinde 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olur’ şeklinde yapılacak bir düzenleme, yaşanan tüm mağduriyetleri ortadan kaldırır.”
SGK’nın tartışma yaratan bir diğer uygulaması ise işverenler tarafından geçici olarak yurt dışına gönderilen çalışanları kapsıyor. Kurum, bu kişilerin emeklilik sürecinde yurt dışında görevli olduklarını kanıtlamalarını talep ediyor. Ancak bu ispat, yıllar öncesine ait belge ve evraklara dayandırılıyor. Hizmet akdi, görevlendirme yazısı, uçak bileti ve otel fişi gibi belgelerin zamanla kaybolması nedeniyle sigortalılar emeklilikte büyük sıkıntılar yaşıyor.
İŞVEREN VEFAT EDERSE YA DA ŞİRKET KAPANIRSA NE OLACAK?
İşverenin vefat etmesi, şirketin kapanması ya da belgelerin zaman aşımına uğraması gibi durumlarda bu belgelerin temin edilmesi neredeyse imkânsız hale geliyor. Bu durumda, kişinin yurt dışında geçirdiği süre hizmetten sayılmıyor ve SGK sistemine yansımadığı için emeklilik haklarında ciddi kayıplar ortaya çıkıyor.
UZMANDAN SGK’YA ÇAĞRI: KAYITLAR ZAMAN AŞIMINA UĞRAMADAN DİJİTALLEŞTİRİLSİN
Sosyal Güvenlik Uzmanı Karakaş, yurt dışı görev kaynaklı mağduriyetlerin önüne geçmek için SGK’nın mevzuatta değişiklik yapması gerektiğini vurguladı. Karakaş’ın önerileri arasında şu maddeler öne çıkıyor:
• İş yeri kayıtları zaman aşımına uğrasa bile, prim borcu bulunmayan sigortalıların yurt dışı bildirimlerinin kabul edilmesi
• e-Devlet ya da MPHB (Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi) üzerinden işverenlerin yurt dışı görevlendirmeleri sisteme dijital olarak bildirmesinin zorunlu hale getirilmesi
• İlerleyen yıllarda benzer mağduriyetlerin yaşanmaması için yurt dışı görevlendirmelere dair SGK’ya resmi bildirim uygulamasının başlatılması
BİLGİLENDİRME EKSİKLİĞİ VE DİJİTAL ALTYAPI YETERSİZLİĞİ MAĞDURİYETLERİ ARTIRIYOR
SGK’nın iyi niyetle başlattığı bu uygulamalar, teknik ve iletişim eksiklikleri nedeniyle sahada ciddi hak kayıplarına yol açıyor. Özellikle kırsalda yaşayan yaşlı çiftçiler ile yıllar önce yurt dışına gönderilmiş çalışanlar, gerekli prosedürleri zamanında öğrenemedikleri için yüksek borçlarla ya da emeklilikte eksik hizmetle karşılaşıyor. Uzmanlar, bu uygulamaların daha erişilebilir, dijital ve vatandaş odaklı hale getirilmesi gerektiğini vurguluyor.
