Moldova’ya bağlı Gagauzya Türk Özerk Bölgesi Başkanı Evgeniya Gutsul, muhalefet partisi "Şor"un finansmanında bir takım usulsüzlükler yapmakla suçlanarak 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Kişinev'deki bir mahkeme, Moldova'nın Gagauz Türk Özerk Bölgesi Başkanı Evgeniya Gutsul'u muhalefet partisi "Şor"un 2023 seçimlerindeki finansmanında ihlaller yaptığı gerekçesiyle yedi yıl hapse mahkûm etti. Evgeniya Gutsul’un avukatı Natalia Bayram, yaptığı açıklamada, "Gagauz Özerk Bölgesi Başkanı Gutsul, muhalefet partisi "Şor"un finansmanında ihlaller yaptığı gerekçesiyle yedi yıl hapse mahkûm etti" dedi.
5 Ağustos'ta Buiucani Bölge Mahkemesi (Kişinev), Gagavuzya Başkanı Evgeniya Gutsul'u yedi yıl hapis cezasına çarptırdı. Gutsul, Moldova Ceza Kanunu'nun 181/2 maddesi uyarınca "siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının yasadışı finansmanı, siyasi partilerin ve seçim fonlarının mali kaynaklarının yönetimine ilişkin usullerin ihlali" suçundan suçlu bulundu.
Dava, 2023 yılında Cumhuriyet Anayasa Mahkemesi tarafından yasadışı ilan edilip tasfiye edilen Şor Partisi ile ilgili olarak açıldı. Evgeniya Gutsul burada iki suçlamayla yargılanmaktadır: 2019'dan 2022'ye kadar Şor Partisi sekreteri olarak çalışmış ve Moldova Yolsuzlukla Mücadele Savcılığı'na göre, partiyi finanse etmek için sistematik olarak, çoğunluğu Rusya'dan olmak üzere, belirli bir organize suç grubundan kayıt dışı paraları ülkeye sokmuştur; ve Eylül-Kasım 2022 arasında, ülkede protesto gösterilerine yol açan parti ofislerinin çalışmalarını koordine etmiştir. Savcılığa göre Şor, Gutsul aracılığıyla ismi açıklanmayan bir organize suç grubundan toplamda 42,4 milyon lei (yaklaşık 2,5 milyon dolar) almıştır. Kişinev'deki Şor genel merkezinin eski başkanı Svetlana Popan da bu davada suçlanmaktadır. Savcılığın açıklamasına göre, protestoların masraflarını karşılamak için 9,7 milyon lei (yaklaşık 590 bin dolar) aldı. Ne Gutsul ne de Popan suçlarını kabul etmedi.
Evgeniya Gutsul’un avukatı, bununla bağlantılı olarak Gutsul'un mahkeme salonundan doğrudan cezaevine götürüleceğini söyledi. Gutsul’un yarı açık cevaevinde tutulacağı bildirildi.
Gagauzya Başkanı Evgeniya Guçul, Kişinev'de gözaltına alınmıştı
Geçtiğimiz günlerde Moldova Yolsuzlukla Mücadele Komitesi çalışanları, Gutsul'u İstanbul'a uçmaya çalışırken havaalanında gözaltına almış, ardından da tutuklanmıştı.
Başsavcılık, Gagauzya başkanının gözaltına alınmasının Moldova'dan ayrılmasını engellemek amacıyla yapıldığını açıkladı.
Gagauzya Parlamentosu, Guçul'un gözaltına alınmasına tepki gösterdi, derhal serbest bırakılmasını ve Moldova savcılarının eylemleriyle ilgili uluslararası soruşturma yapılmasını talep etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı resmi sözcüsü Maria Zaharova da Gutsul'un gözaltına alınmasının yaklaşan parlamento seçimleri bağlamında gerçekleştiğini söyledi. Kremlin, Gagauzya başkanına yönelik takibi örtüsüz siyasi baskı olarak nitelendirdi.
Gagauzya Türk Özerk Bölgesi Başkanı Evgeniya Gutsul Türkiye’ye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmeye gelirken gözaltına alınmasından sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başkan Putin’e birer mektup yazarak tutuklanmasının siyasi motiflere dayandığını belirtmişti.
Putin'e yazılan mektupta, "Kişinev <…> iç çatışmayı körüklüyor, muhalefeti bastırıyor, Rusya Federasyonu ile kardeşlik ilişkilerini savunanlara zulmediyor ve bunu devlet için bir "tehdit" olarak sunuyor. Aslında bu, gerçeklerden, zor zamanlarda kiminle birlikte olduklarını ve kiminle dostluk bağlarını güçlendirmek istediklerini bilen Gagauz halkından duyulan korkudan kaynaklanıyor," deniyor . Gutsul, Rus liderini, Moldova yetkililerine baskı yapmak için "diplomatik, siyasi ve hukuki mekanizmaların tüm cephaneliğini kullanarak" kendisine zulmetmeyi bırakmaları ve Gagauzya'nın "özel statüsüne kesin ve net bir destek" sunmaları çağrısında bulundu.
Gutsul, Erdoğan'a yazdığı mektupta , "Gagauz halkının özerkliğini kaybetme tehdidiyle karşı karşıya olduğu bu kritik anda" Ankara'nın "kayıtsız kalmayacağı" umudunu dile getirdi. Gutsul, "Gagauzya, tıpkı yıllar önce Ankara'nın sesinin barış ve adaletin korunmasına yardımcı olduğu gibi Türkiye'ye ihtiyaç duyuyor. Bugün, Gagauz halkının meşru haklarını korumak için bir kez daha sizin müdahalenize güveniyoruz," diye yazdı.
Hatırlatmak gerekir ki, Evgeniya Gutsul Moldova içerisinde özerk Türk bölgesi olan Gagauzya’nın seçilmiş başkanı ve ülkesini Kişinyev yönetiminin baskılarına ve özerkliğini kaldırma girişimlerine karşı Türkiye ve Rusya’ya yakınlaşmakla suçlanıyordu.
Moldova Cumhuriyeti'nde 28 Eylül'de yapılacak parlamento seçimlerinin arifesinde, Kişinev'deki yetkililer milliyetçi muhalefeti bastırmak ve iktidardaki Adalet ve Eylem Partisi'nin zaferini sağlamak için ellerinden geleni yapıyorlar.
"Gagauz Yeri Kanunu"na (Madde 71.3) göre , bölge başkanı görevini 60 günden fazla yerine getiremezse Başkanlık makamı boşalır. Bu konudaki karar önce Gagauz Yeri Halk Meclisi tarafından verilir, ardından mahkeme tarafından onaylanır. Dolayısıyla, teorik olarak Gutsul 25 Mayıs gibi erken bir tarihte görevini kaybedebilirdi, ancak bu gerçekleşmedi. Kendisi de Halk Meclisi'nin kendisini görevden almayı kabul etmeyeceğinden emin olduğunu ifade etti.
Kanun, Başkan'ın cezai suçlardan yargılanması veya mahkûm edilmesi durumundaki durum hakkında hiçbir şey söylemiyor; görev süresinin dolması, istifa etmesi, Halk Meclisi'nin inisiyatifiyle görevden alınması, görevlerini yerine getiremeyecek duruma gelmesi veya ölümü halinde görev boşalıyor. Başkan görevden alındıktan sonra, Halk Meclisi yeni bir seçim için seçim çağrısında bulunmalıdır; seçimler, "boşalmanın meydana geldiği günden itibaren" üç ay içinde yapılmalıdır.
Başkan ev hapsinde olduğu süre boyunca, basın servisi onun adına "Evgenia Gutsul'un avukatları aracılığıyla gönderilen mesaj" notuyla mesajlar yayınlamaya devam etti. Karardan önceki son Telegram paylaşımında, ekibinin Olimpiets çocuk kampına 160 yatak bağışladığı bildirildi . Mesajda, "Gagauzya'daki her çocuğun konfor, ilgi ve bakım içinde büyümesi için çalışıyoruz" denildi.
Gagavuzya, Moldova'nın güneydoğusunda yer alan ve Ukrayna ile dış sınırı bulunan özerk bir bölgesel cumhuriyettir. Başkenti Komrat'tır. Özerkliğin statüsü,Moldova Anayasası'nın 111. maddesinde yer almaktadır. 2014 nüfus sayımına göre, Moldova’nın 2,9 milyonluk nüfusunun 134 bini bu özerk bölgede yaşamaktadır. Bunların çoğunluğu (%83,8) Balkan Yarımadası'nın kuzeyinde ortaya çıkan Türkçe konuşan bir halk olan Gökoğuz Türklerinden oluşmaktadır. Bunları sırasıyla Bulgarlar (%4,9), Moldovalılar (%4,7), Ruslar (%3,2) ve Ukraynalılar (%2,5) takip etmektedir. Nüfusun %80'i Gagavuzcayı ana dili olarak adlandırırken, %9,9'u Rusçayı, %3,7'si ise Moldovacayı ana dili olarak görmektedir (Moldova yetkilileri 2023 yılında adını Rumen olarak değiştirmiştir).
Gagavuzya, Rusya yanlısı (kısmen de Türkiye) bir bölgedir. Özerk yönetim, 2014 yılında Kişinev ile koordinasyon sağlamadan bir referandum düzenledi ve katılımcıların %98'i, Moldova'nın bağımsızlığını kaybetmesi durumunda Gagavuzya'ya kendi kaderini tayin hakkı verecek olan "ertelenmiş özerklik statüsü" lehine oy kullandı. Moldova'nın Rusya denetimindeki Gümrük Birliği'ne katılımı %98,4, Avrupa Birliği'ne entegrasyonu ise %2,7 oranında desteklendi.
