Her yıl hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinin peşin ödemesi niteliğinde olan geçici vergi, işletmelerin belirli dönemlerde elde ettikleri kazanç üzerinden hesaplanan bir vergi türüdür. Mali yıl tamamlanmadan tahsil edildiği için vergi gelirlerinin yıl içine yayılmasını sağlar. Mükellefler, yıl boyunca elde ettikleri ticari kazanç, serbest meslek kazancı ve zirai kazanç gibi gelir unsurları için geçici vergi beyannamesi vermekle yükümlüdür.
GELİR GEÇİCİ VERGİ NEDİR?
Geçici vergi, gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin yıl içerisindeki kazançları üzerinden peşin olarak ödedikleri vergi türüdür. Nihai vergi değildir, yıl sonunda hazırlanan beyannamede hesaplanan nihai gelir/kurumlar vergisinden düşülür.
KİMLER GELİR GEÇİCİ VERGİ ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ?
Geçici vergi, aşağıdaki gelir grupları için zorunludur:
Ticari kazanç elde eden gelir vergisi mükellefleri
Serbest meslek erbabı
Zirai kazanç sahipleri
Kurumlar vergisi mükellefleri (şirketler). Basit usulde vergilendirilen mükellefler ise geçici vergi ödemez.
GELİR GEÇİCİ VERGİ KAÇ AYDA BİR ÖDENİR?
Geçici vergi, yılda 4 kez olmak üzere 3 aylık dönemler hâlinde beyan edilir ve ödenir:
1. dönem: Ocak – Şubat – Mart → Nisan ayı sonuna kadar
2. dönem: Nisan – Mayıs – Haziran → Temmuz ayı sonuna kadar
3. dönem: Temmuz – Ağustos – Eylül → Ekim ayı sonuna kadar
4. dönem: Ekim – Kasım – Aralık → Şubat ayı sonuna kadar
GELİR GEÇİCİ VERGİNASIL HESAPLANIR?
Hesaplama, ilgili 3 aylık dönemde elde edilen kazanç üzerinden yapılır:
Ticari veya mesleki kazanç hesaplanır
Giderler düşülür
Kalan kar üzerinden gelir vergisi mükelleflerinde %15, kurumlar vergisi mükelleflerinde yürürlükteki kurumlar vergisi oranı uygulanır
Bulunan vergi tutarı, geçici vergi olarak beyan edilir. Yıl sonunda verilmiş geçici vergiler, yıllık gelir/kurumlar vergisinden mahsup edilir.
GELİR GEÇİCİ VERGİ ÖDENMEZSE NE OLUR?
Geçici verginin süresinde ödenmemesi hâlinde şu yaptırımlar uygulanır:
Vergi aslına gecikme faizi işler
Beyanname verilmemişse usulsüzlük cezası kesilebilir
Ödeme yapılmazsa icra takibi ve banka bloke işlemleri uygulanabilir
Yıl sonu mahsup döneminde ödenmemiş geçici vergi için mahsup yapılamaz. Bu nedenle geçici vergi dönemlerinin takibi işletmeler için kritik önem taşır.
