İran Devrim Muhafızları Ordusu (SEPAH), Farsça adıyla "Sepâh-e Pâsdârân-e Enqelâb-e Eslâmi", İran İslam Cumhuriyeti'nin ideolojik, askeri ve ekonomik olarak en güçlü kurumlarından biridir. 1979 İran İslam Devrimi’nin ardından, devrimi korumak amacıyla kurulmuştur.
Kuruluş Yılları ve Amacı
İran Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC), 1979 yılında Ayetullah Humeyni’nin doğrudan emriyle, İslam Devrimi'nin kazanımlarını korumak için oluşturuldu. Bu yapı, Şah rejimine bağlı orduya alternatif bir güvenlik gücü olarak dizayn edildi. Başlangıçta paramiliter bir örgüt olarak kurulan IRGC, zamanla hem İran içinde hem de dışında çok geniş bir etki alanına sahip oldu.
Kuruluş amaçları şunlardı:
· İran İslam Devrimi'nin değerlerini korumak
· Rejim muhaliflerine karşı iç güvenliği sağlamak
· Yabancı tehditlere karşı savunma oluşturmak
· İran liderliğine doğrudan bağlı bir güvenlik yapısı kurmak
Devrim Muhafızlarının Teşkilat Yapısı
Devrim Muhafızları Ordusu, klasik bir ordu yapısından farklı olarak, askeri, istihbarat, siyasi ve ekonomik faaliyetleri birlikte yürütür. En bilinen alt birimleri şunlardır:
· Kara, hava ve deniz kuvvetleri: Geleneksel savunma görevleri üstlenir.
· Kudüs Gücü: Yurt dışı operasyonlarını yürütür. Suriye, Irak, Lübnan, Yemen gibi ülkelerde etkinliği yüksektir. Lübnan Hizbullahı ve bazı milis gruplarla yakın ilişki içindedir.
· Besic (Basij) Milisleri: Sivil gönüllülerden oluşur. İç güvenlik, gösteri kontrolü ve rejim yanlısı propagandada görev alır.
· İstihbarat birimleri: Hem iç hem de dış tehditlere karşı geniş çaplı operasyonlar yürütür.
Siyasi ve Ekonomik Belirleyiciliği
IRGC, İran siyasetinde oldukça etkili bir aktördür. Cumhurbaşkanları, bakanlar ve birçok üst düzey yetkili bu kurumdan yetişmiştir. Ayrıca İran ekonomisinde büyük pay sahibidir. Özellikle inşaat, enerji, madencilik ve telekomünikasyon sektörlerinde IRGC’ye bağlı şirketler geniş yatırımlar yapmıştır.
En bilinen ekonomik kolu:
· Khatam al-Anbiya İnşaat Karargahı: Petrol, doğal gaz ve altyapı projelerinde yer alan büyük bir ekonomik oluşumdur.
Uluslararası Konumu ve Yaptırımlar
ABD başta olmak üzere bazı Batılı ülkeler, İran Devrim Muhafızları’nı "terör örgütü" olarak sınıflandırmıştır. 2019 yılında ABD, resmi olarak IRGC’yi terör örgütü listesine dahil etti. İran ise bu adımı egemenliğine müdahale olarak değerlendirip misilleme yapmıştır.
Birçok batı ülkesi Devrim Muhafızları ordusunu İran’ın resmi ordusu kabul etmemektedir. Ve İran devrim muhafızlarına bağlı askerler, İran ordusu personeli olarak değerlendirilmemektedir.