Orta Doğu’daki çatışmaların tırmanması, Türkiye’nin enerji güvenliği ve ekonomik dengeleri üzerinde önemli riskler oluşturuyor. İsrail’in İran’a yönelik saldırıları ve karşılıklı misillemelerle artan tansiyon, özellikle petrol ve doğalgaz fiyatlarında dalgalanmalara yol açıyor. Bu durum, Türkiye’nin dış politikası kadar enerji maliyetlerini ve ticaret hacmini de doğrudan etkiliyor.
Enerji Maliyetlerinde Artış
İsrail saldırıları sonrası Brent petrolün varil fiyatı 69 dolardan 74 doların üzerine çıktı. Türkiye’nin yüzde 92 oranında dışa bağımlı olduğu petrol tedariki, yükselen fiyatlarla birlikte enerji maliyetlerini ciddi şekilde artırdı. 2022’de enerji ithalatı faturası 96,6 milyar dolar iken, fiyatların düşmesiyle 2023’te bu rakam 69,1 milyar dolara gerilemişti. Ancak son gelişmeler maliyetlerde yeniden yükselişi beraberinde getiriyor.
Hürmüz Boğazı Kapanabilir mi?
Bölgenin en kritik enerji geçiş noktalarından biri olan Hürmüz Boğazı, günlük 21 milyon varil petrolün yanı sıra 306 milyon metreküp sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) taşıyor. İran’ın, İsrail’e karşı misilleme olarak bu boğazı kapatma tehdidi, bölgedeki enerji arzında büyük bir kesintiye işaret ediyor. Enerji uzmanı Necdet Pamir, İran’ın teknik açıdan bu kapatma işlemini gerçekleştirebileceğini ve bunun petrol fiyatlarını öngörülemez şekilde artıracağını belirtiyor.
Petrol Tedariki Şimdilik Güvende
Türkiye, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlar nedeniyle İran’dan petrol alımını durdurdu. Petrolün yaklaşık yüzde 70’i Rusya’dan, yüzde 25’i Irak’tan sağlanıyor. Bu nedenle kısa vadede petrol tedarikinde bir sorun görünmüyor. Ancak enerji uzmanları, Türkiye’nin petrol ve doğalgazda dışa bağımlılığının uzun vadede büyük bir risk olmaya devam ettiğine dikkat çekiyor.
Doğalgaz Tedarikinde Kritik Tehlike
Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 99’u ithalatla karşılanıyor. İran’ın Güney Pars doğalgaz sahasında yaşanan saldırılar, Türkiye için ciddi bir kırılma noktası olabilir. Bu saha, İran’ın en büyük doğalgaz üretim merkezlerinden biri ve Türkiye’ye yıllık yaklaşık 10 milyar metreküp gaz sağlıyor. Uzmanlar, üretimdeki kesintinin Türkiye’nin sanayi ve enerji sektörünü zor durumda bırakabileceğine vurgu yapıyor.
Ticaret ve Turizm Üzerindeki Etkiler
Türkiye ile İran arasındaki ticaret hacmi yaklaşık 6 milyar dolar seviyesinde seyrediyor. Makine, plastik, tarım ürünleri Türkiye’nin İran’a ihracatında önde gelirken, doğalgaz ve petrokimya ürünleri ithalatta ağırlıklı yer tutuyor. Bölgedeki çatışmalar, Türkiye’ye gelen turist sayısında da azalmaya yol açabilir. Geçmişte Gazze’deki çatışmalar sırasında turizm sektöründe düşüş yaşanmıştı.
Ayrıca, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı üzerinden gerçekleşen ticari taşımacılıkta güvenlik sorunları nedeniyle navlun maliyetlerinde artış ve sevkiyat gecikmeleri yaşanabilir. Yemen kaynaklı saldırılar daha önce bu hattaki maliyetleri ciddi oranda yükseltmişti.