Kaç Tane Kuzey Beyaz Gergedanı Kaldı? Kuzey Beyaz Gergedanların Tüp Bebekle Neslini Kurtarma Mücadelesi
Yeryüzünün en nadir canlılarından biri olan kuzey beyaz gergedanlar, artık sadece iki bireyle temsil ediliyor: 36 yaşındaki dişi Najin ve 25 yaşındaki kızı Fatu. Kenya’nın merkezinde, yüksek güvenlikli bir doğa koruma alanında yaşayan bu iki gergedan, 24 saat boyunca silahlı ekipler tarafından korunuyor. Çünkü onlar, yalnızca bir türün değil, aynı zamanda insanlığın doğaya olan sorumluluğunun da sembolü hâline geldi.
kuzey beyaz gergedanlar, artık sadece iki bireyle temsil ediliyor: 36 yaşındaki dişi Najin ve 25 yaşındaki kızı Fatu. Kenya’nın merkezinde, yüksek güvenlikli bir doğa koruma alanında yaşayan bu iki gergedan, 24 saat boyunca silahlı ekipler tarafından korunuyor. Çünkü onlar, yalnızca bir türün değil, aynı zamanda insanlığın doğaya olan sorumluluğunun da sembolü hâline geldi.
Kaç Tane Kuzey Beyaz Gergedanı Kaldı?
Bugün dünyada yaşayan yalnızca iki kuzey beyaz gergedan var ve ikisi de dişi. Türün son erkek bireyi olan Sudan, 2018 yılında 45 yaşında hayatını kaybetti. Sudan’ın ölümü, bu alt türün doğal yollarla çoğalma şansını da tamamen ortadan kaldırdı. Ancak bilim dünyası bu noktada devreye girdi.
Tüp Bebek Yöntemiyle Nesli Kurtarma Umudu
Türü kurtarmak adına başlatılan çabaların odağında, tüp bebek yöntemi yer alıyor. Bilim insanları Sudan ve diğer ölen erkek kuzey beyaz gergedanlardan daha önce toplanmış sperm hücrelerini kullanarak, Fatu’dan alınan yumurtaları döllüyor.
2025 yılı itibarıyla, bu yöntemle 38 adet kuzey beyaz gergedan embriyosu üretildi. Ancak burada ciddi bir sorun var: Ne Najin ne de Fatu, sağlık sorunları nedeniyle bu embriyoları taşıyamıyor. Bu nedenle embriyolar, kuzen tür olan güney beyaz gergedanlara naklediliyor.
Embriyo Nakli Başarıyla Uygulanıyor mu?
Embriyoların başka bir türe, yani güney beyaz gergedana nakli, son derece hassas ve karmaşık bir işlem. Ancak bu yöntem daha önce diğer hayvan türlerinde başarıyla uygulandığı için, umut verici. Bilim insanları, kuzey beyaz gergedan genetik yapısını taşıyan sağlıklı yavrular doğurulabileceğini düşünüyor. Eğer bu başarıya ulaşılırsa, tarihsel bir bilimsel dönüm noktası olacak.
Tüm Dünyanın Gözü Onların Üzerinde
Bu yaşam mücadelesi yalnızca Kenya’da değil, tüm dünyada dikkatle izleniyor. Kuzey beyaz gergedanları konu alan National Geographic yapımı “The Last Rhinos: A New Hope” adlı belgesel, 24 Ağustos 2025'te yayınlandı. Belgesel, türün kurtarılması için gösterilen çabaları ve Sudan’ın son günlerini duygusal bir anlatımla gözler önüne seriyor.
Neden Bu Hale Geldiler?
Kuzey beyaz gergedanlar, tarih boyunca kaçak avcılık nedeniyle sayıca azaldı. Özellikle boynuzlarının geleneksel Çin ve Orta Asya tıbbında değerli görülmesi, bu canlıları hedef hâline getirdi. Sudan, Uganda ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ülkelerdeki iç savaşlar ve çevresel bozulmalar da türün yok oluşunu hızlandırdı.
Diğer Tehlike Altındaki Gergedan Türleri
Bugün dünyada beş farklı gergedan türü yaşıyor ve hepsi de tehdit altında:
Güney Beyaz Gergedan: Yaklaşık 17 bin birey kaldı. Tehdide yakın statüsünde.
Siyah Gergedan: 5.000 civarında. Nesli kritik derecede tehlikede.
Hint Gergedanı: Sayıları 4.000’i geçti. Tehlike seviyesi daha az, ancak kontrol altında.
Cava Gergedanı: Endonezya’da sadece 50 civarında kaldı. Çok nadir görülüyor.
Sumatra Gergedanı: Sayısı 50’nin altında. Dünyanın en küçük gergedanı. Nesli tükenmek üzere.
Koruma Altındaki Son İki Gergedan: Najin ve Fatu
Najin ve Fatu, şu anda Kenya’daki Ol Pejeta Koruma Alanı’nda yaşıyor. Burada 24 saat boyunca silahlı korucular tarafından korunuyorlar. Çitlerle çevrili özel bir bölgede, veterinerler ve uzmanlar tarafından sürekli gözetim altındalar. Herhangi bir kaçak av riski, anında müdahale ile bertaraf ediliyor.
Bu düzeydeki güvenlik önlemleri, sadece türün son bireyleri olmalarından değil, aynı zamanda gelecekte doğabilecek kuzey beyaz gergedanların taşıyıcısı olma ihtimalleri nedeniyle de büyük önem taşıyor.
Neden Bu Tür Bu Kadar Önemli?
Gergedanlar, ekosistemin dengesi açısından büyük rol oynayan canlılardır. Özellikle otçul yapıları sayesinde, yaşadıkları bölgelerdeki bitki örtüsünü dengede tutarlar. Kuzey beyaz gergedanların yok olması, yalnızca bir türün silinmesi değil; aynı zamanda ekosistemlerin dönüşü olmayan bir şekilde bozulması anlamına da geliyor.
Ayrıca bu tür, insan eliyle yok edilen bir türün bilim eliyle yeniden diriltilme çabası açısından da sembol bir değer taşıyor.
Kuzey beyaz gergedanların bugün geldiği nokta, insanlığın doğayla kurduğu acımasız ilişkiyi gözler önüne seriyor. Ancak aynı zamanda, bilimsel gelişmelerin ve küresel iş birliğinin doğayı kurtarmak için nasıl kullanılabileceğini de gösteriyor.
Sudan’ın ardından sadece Najin ve Fatu kaldı. Onların yaşadığı göz yaşartan yalnızlık, insanlığa bir uyarıdır: Doğaya zarar verirken kaybettiklerimizi geri getirmek, ne kadar zor olursa olsun mümkün olabilir. Ama bedeli büyük olur.