Moğolistan’ın eski başkentlerinden Harhorin’de başlatılan yeni bir arkeolojik kazı, yalnızca taş kalıntıları değil, Avrasya'nın çokkatmanlı tarihini de gün yüzüne çıkarıyor. Moğol yetkililerin “Yeni Harhorum” adını verdiği bu proje, 13. yüzyılda Cengiz Han'ın halefleri tarafından kurulan antik şehrin kalıntılarına dayanan, geniş kapsamlı bir kültürel ve tarihsel yeniden inşa sürecini başlatıyor.
Kazı alanında ortaya çıkarılan mimari izler, Harhorin’in sıradan bir göçebe yerleşiminden çok daha fazlası olduğunu gösteriyor. Çin tarzı çatı karoları, Budist tapınak yapıları ve Hristiyan haç figürleri, bu kentin bir dönem dinî ve kültürel bir kavşak noktası haline geldiğine işaret ediyor. Bölge, farklı inanç ve halkların bir arada varlık gösterdiği, kozmopolit bir merkez işlevi görmüş olabilir.
Cengiz Han sonrası çok kültürlü başkent
Moğolistan’ın merkezindeki Orhun Vadisi’nde bulunan Harhorin, Orta Çağ boyunca Çin, Orta Asya, İran ve hatta Avrupa’ya kadar uzanan ticaret yollarının birleştiği stratejik bir başkentti. Bugün yapılan arkeolojik kazılar, bu geçişkenliğin sadece ekonomik değil, kültürel ve dini düzeyde de etkili olduğunu ortaya koyuyor.
Tapınak benzeri yapıların yanı sıra bulunan kemik parçaları, hayvan boynuzları ve metal objeler, tören alanlarına ve ritüel pratiklere işaret ediyor. Arkeologlar bu kalıntıların, bölgede hem Budist hem Hristiyan hem de Şaman inançlarına ait unsurların bir arada var olduğuna dair somut kanıt sunduğunu belirtiyor.
Çin etkisi: Moğol başkentinde Doğu mimarisi
Kazı alanında bulunan mimari parçalar arasında, Çin tarzı ahşap işçiliği ve çatılar, Tang ve Song hanedanlarının yapı teknikleriyle benzerlik taşıyor. Bu da Harhorin’in sadece Moğol değil, Doğu Asya kültürel etkilerine açık bir merkez olduğunu gösteriyor. Çinli zanaatkarların bu başkentte etkin rol oynadığı düşünülüyor.
Sadece bir kazı değil, bir hafıza inşası
Moğolistan’daki bu proje, yalnızca tarihsel merakla değil, aynı zamanda ulusal kimlik ve kültürel miras inşa etme çabasıyla yürütülüyor. Yeni Harhorum’un temeli atılırken, geçmişten kalan taşlar ve semboller, bugünün siyasal söyleminde de bir karşılık buluyor: Moğol kimliği yalnızca göçebe geçmişe değil, kozmopolit bir imparatorluk vizyonuna da dayanıyor.