Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) 2025 yılına ilişkin üretici ve market fiyatlarını açıkladı. Açıklanan veriler, tarım ürünlerinde yaşanan sert fiyat artışlarını ve üreticiyle tüketici arasındaki makasın ne denli açıldığını gözler önüne serdi. 2025’in zam şampiyonu hem üreticide hem markette limon olurken, bazı ürünlerde fiyat düşüşleri de dikkat çekti.
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yaklaşık 20 yıldır düzenli olarak yaptıkları piyasa izleme çalışmaları kapsamında, Türkiye genelinde beş bölgeden alınan verilerle hazırlanan raporun detaylarını kamuoyuyla paylaştı.
2025’TE EN FAZLA ZAMLANAN ÜRÜN: LİMON
Bayraktar’ın açıklamasına göre 2025 yılında markette takip edilen 41 ürünün 28’inde fiyat artışı yaşandı. En dikkat çeken artış ise limonda görüldü.
Market fiyatlarında en fazla artış:
Limon: %133,4
Elma: %110,4
Fındık: %106,6
Antep fıstığı: %100,8
Market fiyatı en çok düşen ürünler:
Beyaz lahana: %40,6
Marul: %39,8
Karnabahar: %39,5
Kuru soğan: %29,1
Üretici cephesinde ise tablo daha da çarpıcı oldu. 33 ürünün 16’sında fiyat artışı yaşanırken, 15 üründe düşüş görüldü.
Üreticide en fazla fiyat artışı:
Limon: %343,4
Antep fıstığı: %160,4
Kuru kayısı: %159,3
Fındık: %125,4
Üreticide en fazla fiyat düşüşü:
Sivri biber: %58,8
Karnabahar: %56,3
Marul: %54,8
Kuru soğan: %51,2
MARKET İLE ÜRETİCİ ARASINDAKİ FARK UÇURUM SEVİYESİNDE
Aralık ayı verilerine göre üretici ile market arasındaki fiyat farkı bazı ürünlerde rekor seviyelere ulaştı.
Havuç: %324,1
Mandalina: %245,6
Kabak: %238,5
Yeşil soğan: %238
Örneğin; üreticide 8 TL olan havuç markette 33,93 TL’ye, 10,5 TL olan mandalina 36,29 TL’ye, 19,25 TL olan kabak 65,17 TL’ye satıldı.
Bayraktar, bu farkın nedenleri arasında nakliye, ambalajlama, depolama, işçilik, fire, aracılar ve spekülatif hareketlerin bulunduğunu vurguladı.
ARALIK AYINDA FİYATI EN ÇOK ARTAN VE DÜŞEN ÜRÜNLER
Aralık ayında markette 41 ürünün 30’unda fiyat artışı yaşandı.
En fazla artan ürünler:
Kabak: %97,5
Domates: %77,3
Salatalık: %75
Patlıcan: %53,3
En fazla düşen ürünler:
Ayçiçek yağı: %16,1
Toz şeker: %12,2
Portakal: %11,2
Ispanak: %5,1
Üretici tarafında ise aralık ayında en çok fiyat artışı mandalinada (%69,4) görülürken; beyaz lahana, marul ve havuçta ciddi düşüşler yaşandı.
GİRDİ MALİYETLERİ DE TIRMANIŞTA
Bayraktar, üreticinin belini büken girdi maliyetlerine de dikkat çekti. Aralık ayında:
Amonyum sülfat gübresi: %4,4 artış
Amonyum nitrat: %2,9 artış
20.20.0 kompoze gübre: %1,8 artış
Yıllık bazda ise:
ÜRE gübresi: %50,9
DAP gübresi: %41,1
Amonyum nitrat: %33,3
Süt yemi: %29
Besi yemi: %30,6
Tarım ilaçları: %27,1
Elektrik: %12,8
Mazot: %21,9
“FİYAT MAKASININ SEBEBİ NET: MALİYETLER VE ARACILAR”
Bayraktar, üretici ile tüketici arasındaki uçurumun temel nedeninin artan girdi maliyetleri, lojistik giderler, depolama ve aracılık sistemi olduğunu vurgulayarak, “Bu farkların doğru analiz edilmesi ve spekülatif hareketlere karşı gerekli adımların atılması şart” dedi.
2025 yılı verileri hem üretici hem de tüketici açısından tarımda yapısal sorunların derinleştiğini bir kez daha ortaya koydu.