Transferrin satürasyonu, vücutta demir metabolizmasıyla doğrudan ilişkili olan ve kan testlerinde ölçülen bir parametredir. Demir, kan hücrelerinin üretimi ve oksijen taşınması açısından hayati önem taşır. Bu nedenle, vücuttaki demir düzeyinin dengede olması sağlıklı bir metabolizma için gereklidir. Transferrin ise bir glikoprotein olarak demirin taşınmasını sağlar. Transferrin satürasyonu, kandaki demir miktarının toplam demir bağlama kapasitesine oranını gösterir ve yüzde (%) değeriyle ifade edilir.

TRANSFERRİN TESTİ NEDİR

Transferrin testi, kandaki transferrin proteininin ne kadar demir taşıdığını ve demir doygunluk oranını ölçen bir laboratuvar testidir. Genellikle koldan alınan kan örneğiyle yapılır. Test, laboratuvarlarda “TF” veya “siderofilin” adıyla da geçebilir. Doktorlar bu testi genellikle demir eksikliği veya demir metabolizmasıyla ilgili rahatsızlıklardan şüphelendiklerinde ister. Ayrıca tedavi sürecindeki hastalarda demir düzeyinin kontrolü amacıyla da uygulanabilir.

TRANSFERRİN TESTİ HANGİ DURUMLARDA İSTENİR

Uzman hekim, muayene sırasında demir metabolizmasında bozukluk şüphesi varsa transferrin satürasyonu testiyle birlikte hemogram, ferritin ve toplam demir bağlama kapasitesi testlerini de isteyebilir. Bu test, özellikle anemi (kansızlık), hemokromatozis ve kalp-damar hastalıkları riskini değerlendirmede önemli bir göstergedir.

TRANSFERRİN SATÜRASYONU NORMAL DEĞERİ NEDİR

Sağlıklı bir bireyde transferrin satürasyonu genellikle yüzde 30 ile 55 arasında olmalıdır. Bu değerin yüzde 20’nin altına düşmesi demir eksikliğini, yüzde 55’in üzerine çıkması ise vücutta fazla demir biriktiğini gösterir. Cinsiyet ve yaşa göre bu değerlerde küçük farklılıklar görülebilir. Yetişkin erkeklerde yüzde 20-50, kadınlarda yüzde 15-50 aralığı normal kabul edilir. Çocuklarda bu oran yüzde 16’nın üzerinde olmalıdır. Bebeklerde referans değerler yaşa göre değişiklik gösterebilir.

TRANSFERRİN SATÜRASYONU NASIL HESAPLANIR

Transferrin satürasyonu, laboratuvar ortamında belirli bir formülle hesaplanır. Önce kandaki demir miktarı ve toplam demir bağlama kapasitesi (TDBK) ölçülür. Daha sonra demir miktarı, TDBK değerine bölünür ve sonuç 100 ile çarpılarak yüzde satürasyon oranı bulunur.
Formül:
Transferrin Satürasyonu (%) = (Serum Demiri / Toplam Demir Bağlama Kapasitesi) x 100

KANDA TRANSFERRİN SATÜRASYONU DÜŞÜKLÜĞÜ NEDEN OLUR

Transferrin satürasyonunun düşük olması, demirin yeterli düzeyde taşınamadığını ve hücrelere ulaşamadığını gösterir. Bu durum genellikle demir eksikliğinden kaynaklanır. Düşüklüğe neden olabilecek faktörler şunlardır:

TRANSFERRİN SATÜRASYONU DÜŞÜKLÜĞÜ BELİRTİLERİ NELERDİR

Transferrin satürasyonu düşük olan kişilerde, demir eksikliğine bağlı olarak çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında:

  • Cilt renginde solgunluk

  • Sürekli yorgunluk ve halsizlik

  • Saç dökülmesi

  • Soğuk hissetme

  • Konsantrasyon bozukluğu

  • Ruh hali değişimleri

  • Kalp çarpıntısı

  • Toprak veya buz gibi besin dışı maddeleri yeme isteği (pika sendromu)

TRANSFERRİN SATÜRASYONU DÜŞÜKLÜĞÜ NASIL TEDAVİ EDİLİR

Tedavi, düşüklüğün nedenine göre planlanır. Eğer durum demir eksikliğinden kaynaklanıyorsa demir takviyeleri ve beslenme düzenlemeleriyle tedavi edilir. Patolojik bir neden varsa (örneğin kronik hastalıklar), altta yatan hastalığın tedavisi öncelikli olarak yapılır. Gerekli durumlarda kan nakli (transfüzyon) de uygulanabilir.

TRANSFERRİN SATÜRASYONU NEDEN YÜKSELİR

Transferrin satürasyonu yüksekliği, vücutta fazla demir birikimi olduğunu gösterir. Bu duruma yol açan başlıca nedenler şunlardır:

  • Hemokromatozis

  • Multipl myelom

  • Sindirim sistemi kanserleri

  • Otoimmün hastalıklar

  • Kemik iliği kanseri

  • Sideroblastik anemi

  • Atransferrinemi

  • Gereğinden fazla demir alımı

TRANSFERRİN SATÜRASYONU YÜKSEKLİĞİ BELİRTİLERİ NELERDİR

Transferrin satürasyonu yüksek olan kişilerde şu belirtiler gözlemlenebilir:

  • Kalp çarpıntısı

  • Cilt renginde koyulaşma

  • Eklem ve karın ağrısı

  • Vücut kıllarında azalma

  • Libido düşüklüğü

  • Halsizlik ve güçsüzlük

TRANSFERRİN SATÜRASYONU YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR

Tedavide öncelikle demir birikimine neden olan hastalıklar araştırılır. Fazla demir alımından kaynaklı bir durum söz konusuysa, demir içeren takviyeler kesilir. Ayrıca, kan bağışı yaparak kandaki demir fazlasının azaltılması da önerilebilir.

TRANSFERRİN SATÜRASYONU HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR

Transferrin satürasyonu düşüklüğü ne anlama gelir?
Demir eksikliğini ifade eder. Normal değerler yüzde 15-50 arasında olmalıdır.

Kandaki demir oranı yüksek olursa ne olur?
Transferrin satürasyon değeri yükselir ve demir birikimine neden olan hastalıklar araştırılır.

Transferrin satürasyonuna neden bakılır?
Vücuttaki demir doygunluk düzeyini ölçmek için yapılır. Demir eksikliği veya fazlalığı hakkında bilgi verir.

Transferrin satürasyonu düşüklüğü tehlikeli midir?
Demir yetersizliğini ve olası hastalıkları işaret edebileceği için ciddiye alınması gereken bir durumdur.

Kaynak: Haber Merkezi