Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ve Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe’yi İstanbul’da aynı masaya oturttu. Zirvenin resmî başlıkları “göç yönetimi” ve “bölgesel istikrar” olsa da perde gerisinde konuşulan ana dosya, Doğu Akdeniz’deki enerji koridorlarıydı.
Ankara, 2019 Deniz Yetki Alanları Mutabakatı’yla kabuk değiştiren oyun planını İtalya’ya açtı; Libya sularında oluşturulacak ortak arama-kurtarma ve güvenlik kuşağı, Avrupa’ya giden rotanın düğümünü Türkiye-Libya iş birliğine bağlayacak. Dibeybe ise göç ve kaçakçılıkla mücadele için Türkiye-İtalya-Libya-Katar hattında daimi çalışma grubu önerdi; Katar, mali ve lojistik destek sözü verdi. Aynı zamanda liman altyapıları, offshore rüzgâr ve entegre elektrik şebekesi projeleri masadaydı. Trablus, jeopolitik risk primi yüksek hidrokarbon sahalarını Türk mühendislik firmalarına açmaya istekli.
Atina ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, 2025 yazı boyunca “deniz çevresini koruma tatbikatı” başlığıyla art arda NAVTEX ilân etti; koordinatları, Türk kıta sahanlığına ve Libya anlaşmasındaki yetki alanlarına teğet geçen bu eylemlere Ankara’nın tepkisi gecikmedi: TCG Anadolu korvet-drone görev grubunun Girit’in güneyine inerek bölgedeki dengeleri görsel olarak hatırlattı. Dışişleri, “çevre” kılıfıyla ilan edilen bölgelerin fiilen tek taraflı münhasır ekonomik bölge (MEB) olduğu görüşünü AB nezdinde rapor etti; Roma, Paris ve Madrid’e brifing dosyası iletildi. MTA Oruç Reis, Türk NAVTEX’inin uzatıldığı bloklarda yeniden taramaya başladı. Kaynak paylaşımında “müzakere yerine manevra” çizgisi, Yunan tarafının tırmanan ve barışçıl olmayan eylemleriyle giderek sert bir hal almaya başladı .
LEVIATHAN 2064
İsrail’in NewMed Energy konsorsiyumu, Leviathan gaz sahasını 2064’e kadar Mısır piyasası ve LNG ihracatı için büyütme planına imza attı. Anlaşma, 2019’da başlatılan 60 milyar m³’lük hattan sonra Tel Aviv-Kahire enerji eksenini kalıcı hale getiriyor. Bu hamelden sonra Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Mısır'a gitmesi de gündeme geldi. İsrail tarihinin en büyük bütçeli anlaşması olan bu anlaşmayla, yıllık 11,3 milyar m³ üretim 2024 itibarıyla Mısır ve Ürdün’e akıyor; genişletme fazıyla kapasite 21 milyar m³’e çıkacak. Türkiye ve Libya’nın katılmadığı bu şebeke, GKRY-Yunanistan hattına jeopolitik özgürlük alanı sağlanmış oluyor. Bununla da yetinemeyen İsrail'in, özel şirketlerinin Kıbrıs’ın Larnaka limanından lojistik depo kiraladığı belirtildi. Rum yönetimi, “LNG soğutma istasyonu ortaklığı” için yeşil ışık yaktı.
İsrail basını, güvenlik endişesiyle Tel Aviv’den göç eden zengin kesimin son iki yılda GKRY’de yaklaşık 9 bin dönüm arazi satın aldığını yazmıştı. Bu bağlamda Larnaka-Limasol hattında “silicon beach” projesi konuşuluyor. Yunan-Rum ekseni, yabancı sermaye girişini Doğu Akdeniz’deki enerji söylemiyle paketleyip uluslararası fonları çekmeye çalışıyor.
TÜRKİYE’NİN YENİ AKDENİZ STRATEJİSİ
Türkiye, Akdeniz'de ince eleyip sık dokuduğu, hiçbir tarafa hukuken ihlal etmeden kendi hakkını ve deniz yetki alanlarını savunduğu bir politika izliyor. Ancak Yunan-Rum tarafının yanı sıra şimdi de denkleme İsrail-Mısır'ın girdiği göz önünde bulundurulursa, tarafların itidal çağrılarının yinelendiği ve hukuka-barışa uygun olmayan eylemlerden kaçınılması çağrılarının yapıldığı yeni bir döneme girileceği öngörülebilir. Türkiye'yi devredışı bırakan EastMed projesine karşın, Ankara'nın yeni alternatifler arayarak ulaşım güzergahlarını, bağlantı noktalarını ya da ekonomik tercihleri çeşitlendirdiği projeler masaya yatırılmaya başlandı. Bu bağlamda Türkiye Libya, İtalya ve bölgeye faydası dokunabileceği diğer devletlerle yürütülen mekik diplomasisi, Türkiye’nin Akdeniz göç rotasını enerji-güvenlik ekseninde güçlendirecektir. Mavi Vatan 2.0 ile SİHA-korvet-insansız deniz aracı entegrasyonu, çevre NAVTEX’i kisvesiyle sızan MEB hamlelerine anlık yanıt üretebilecek nitelikle olarak Türkiye'nin doğu Akdeniz'deki çıkarlarını koruyacaktır