Bu yılın Mayıs ayından bu yana, Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel‑1A ve 1C uyduları, Hazar Denizi’nde her hafta yeni petrol sızıntılarını sistematik olarak tespit ediyor. Kapsamlı raporlara göre, 23 Haziran itibarıyla toplam yaklaşık 64 km² büyüklüğünde en az 40 ayrı kızak kaydedildi .
Söz konusu sızıntılar, Kazakistan, Azerbaycan, Rusya ve Türkmenistan sektörlerinde görüldü. Hatta yalnızca Kazak yetkililer, bu ay kendi topraklarında 7 ayrı sızıntının, toplamda 18 km² alanı etkilediğini doğruladı. Rusya’da 25 leke (≈14 km²), Azerbaycan’da ise beş sızıntı (≈28,8 km²) tespit edildi. Türkmenistan sahasında da iki leke (≈4,1 km²) belirlendi.
Neden bu kadar önemli?
Petrol sızıntıları, Hazar'ın ince dengeli ekosistemine büyük zarar veriyor. Deniz faunası, özellikle balık, kuşlar ve plankton gibi ekosistem öğeleri, en küçük miktardaki kirlenmeden bile olumsuz etkilenebiliyor. Bilim insanları, petrolün gaz alış-verişine müdahale ederek canlı yaşamını doğrudan tehlikeye attığını belirtiyor .
Devlet tepkisi ve gözlemler
“Caspian Open World (Hazar'ı Koru)” adlı küresel çevre hareketi, Kazakistan Çevre Bakanlığı’na resmi bir bilgi talebi göndermiş durumda. Hareketin kurucusu Vadim Ni, uydu verilerinin “resmi takip ve müdahale gerektirdiğini” söylüyor. Grup, ayrıca gemi trafiği denetimi, zirai ve laboratuvar çalışmaları gibi stratejik müdahale planları da talep ediyor .
Uzaydan izlemek yeterli mi?
Uydu tespiti, petrol sızıntılarını anlık olarak göstermekte etkili olsa da, uzmanlar bunu sadece başlangıç olarak görüyor. "Uzaydan takip, acil müdahaleler ve uzun vadeli ekosistem izleme için şart," diyor hareketin koordinatörü Andrey Balagurov. Sözlerine göre, bu yaklaşım sayesinde denizcilik faaliyetleri, arıtma politikaları ve sürdürülebilir bir Hazar için bilimsel planlar geliştirilebiliyor .