TÜİK'in 1. tahmin verilerine göre, zeytin üretiminin bu sezon geçen yıla göre yüzde 40 azalarak 2 milyon 250 bin tona gerilemesi bekleniyor. Üretimdeki bu düşüşün hem iç piyasada hem de global pazarda zeytinyağı fiyatlarını yukarı yönlü etkileyeceği tahmin ediliyor.
Rekor Verim, Düşen Fiyatlar
2024-2025 sezonunda Türkiye, 3 milyon 750 bin tonluk zeytin üretimiyle rekor kırmış; 475 bin ton zeytinyağı ve 750 bin ton sofralık zeytin üretilmişti. Ancak benzer verim artışının İspanya ve Tunus gibi büyük üretici ülkelerde de yaşanması nedeniyle dünya genelinde zeytinyağı arzı artmış ve fiyatlar neredeyse yarı yarıya düşmüştü. Geçen yıl litre fiyatı 500-600 TL olan naturel sızma zeytinyağı, bu yıl marketlerde 200-250 TL’ye kadar geriledi.
Üretici Zarar Etti: “Maliyetinin altına satıyoruz”
Zeytinyağı fiyatlarındaki düşüş tüketiciye avantaj sağlarken, artan üretim maliyetleri karşısında zarar eden zeytin üreticileri zor günler geçiriyor. 200-250 TL’ye kadar çıkan üretim maliyetleri karşısında düşük fiyatlarla satış yapan üreticiler, zararına ürün satmak zorunda kaldıklarını belirtiyor.
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, “Sadece tüketici memnun olursa sürdürülebilir zeytincilik mümkün değil. Fiyatlar tüm tarafları memnun edecek şekilde dengelenmeli” ifadelerini kullandı.
İspanya ve Tunus’ta da Düşüş Bekleniyor
Tan’a göre, önümüzdeki sezonda sadece Türkiye’de değil; zeytin ve zeytinyağı üretiminde dünya lideri konumundaki İspanya ile Tunus’ta da verim düşecek. Aşırı sıcaklar nedeniyle İspanya’da çiçek ve meyve tutumunda sorunlar yaşanırken, Tunus’ta da benzer verim kayıpları öngörülüyor.
İhracat Fırsatı Kaçtı, Stoklar Arttı
Geçen yıl Türkiye'nin yüksek verimi, küresel kuraklık nedeniyle üretimi düşen ülkeler karşısında büyük bir ihracat fırsatı yaratmıştı. Ancak ihracata getirilen kısıtlamalar nedeniyle bu fırsat tam anlamıyla değerlendirilemedi. Bunun sonucunda sezon başı devir stoklarında artış yaşandı.
Destekler Artmalı, Tüketim İki Katına Çıkmalı
Tan, zeytincilik sektörünün sürdürülebilirliği için üreticiye yönelik doğrudan desteklerin artırılması gerektiğini belirterek, “Fidan teşvikleri, gelir desteği ve primler güncellenmeli. Türkiye’de kişi başı zeytinyağı tüketimi 2 litre civarında, bu oran en az 4-5 kilograma çıkartılmalı. Aynı şekilde sofralık zeytin tüketimi de iki katına çıkarılmalı” dedi.
“Yok Yılı” Fiyatları Yukarı Taşıyabilir
2025-2026 sezonunun düşük rekolteyle geçeceğini belirten Tan, özellikle ağustos-eylül aylarında yapılacak rekolte çalışmasının belirleyici olacağını söyledi. Geçmişte olduğu gibi "yok yılı"nda zeytinyağı fiyatlarının tekrar yükselmesinin beklendiğini vurgulayan Tan, bu dönemde tüketicilerin zeytinyağı satın almasının avantajlı olabileceğini ifade etti.