21 Aralık, Türk kültüründe yalnızca yılın en uzun gecesi değil, aynı zamanda karanlığın gerilemeye başladığı, aydınlığın güç kazandığı kutsal bir dönüm noktası olarak görülüyor. Türk mitolojisinde bu gece “Nardugan Bayramı” olarak adlandırılırken, gündüzün geceye galip gelmesi bir zafer olarak kabul ediliyor. Bu zaferin simgesi ise Akçam ağacı altında yapılan kutlamalarla yaşatılıyor.
NARDUGAN BAYRAMI NEDİR?
Nardugan, eski Türk inanç sisteminde gece ile gündüzün mücadelesini simgeler. 21 Aralık gecesiyle birlikte gündüzler uzamaya başlar ve bu durum, karanlığa karşı kazanılan bir başarı olarak değerlendirilir. Bayram, doğanın yeniden canlanacağı günlerin habercisi olarak görülür.
AYAZ ATA'NIN TÜRK MİTOLOJİSİNDEKİ YERİ
Nardugan Bayramı’nın en önemli figürlerinden biri Ayaz Ata’dır. Türk, Altay ve Orta Asya mitolojilerinde Ayaz Ata; özellikle Kazak ve Kırgız inanışlarında soğuk tanrısı olarak bilinir. Türk mitolojisinde “Soğuk Hanı” olarak da anılan Ayaz Ata, sert kış günlerinde ortaya çıkan, yoksullara yardım eden, insanlara hediyeler dağıtan bilge bir ermiş olarak tasvir edilir.
NARDUGAN GECESİ VE NAR RİTÜELİ NEDİR, NASIL YAPILIR?
Nardugan gecesinde nar, bayramın en güçlü sembollerinden biri olarak kabul edilir. İnanca göre:
Bu gece nar yiyenin yıl boyunca hastalıklardan uzak kalacağına inanılır.
Nar kırmanın bereketi artırdığı, bolluk getirdiği düşünülür.
Misafirlere nar ikram edilmesinin küskünlükleri giderdiğine, gönül yaralarını iyileştirdiğine inanılır.
Eve giren narın, karanlığın kısalıp aydınlığın artmasının sembolü olduğu kabul edilir.
Nar taneleri; birlik, çoğalma ve dayanışmayı simgelerken, “birken bin olma” düşüncesiyle özdeşleştirilir.
ŞEB-İ YELDA VE ÇİLLE GECESİ
Nardugan Bayramı, Türk dünyasının farklı coğrafyalarında farklı adlarla yaşatılmaktadır. İran Türkleri, 21 Aralık’ı 22 Aralık’a bağlayan geceyi Şeb-i Yelda ya da Çille Gecesi olarak kutlar. Bu gece, karanlığın en uzun olduğu ancak aydınlığın da yeniden doğduğu an olarak görülür. Anadolu’da zamanla unutulmaya yüz tutan Nardugan Bayramı, Orta Asya ve Türk dünyasının bazı bölgelerinde halen canlılığını koruyor. Kültürel mirasın hatırlanması, eski Türk inançlarının ve doğa merkezli yaşam anlayışının yeniden gündeme gelmesi açısından önemli görülüyor.
NARDUGAN DUASI
Mavi Göğün Efendisi Tanrım,
Yarattığın Mavi Gök, Yağız Yer ve Su adına,
Türk Milleti adına,
Türk’e yol gösteren Kök Börü adına,
Tanrı’ya ve Doğaya ulaştıran Ulular adına;
Öncesi Kadim, Sonrası Sonsuz,
Öncesi Erdem, Sonrası Vatan,
Öncesi Dirlik, Sonrası Birlik,
Öncesi Kün, Sonrası Aydın olan Türk Milletim adına;
Bolluk, bereket ve güzellikler bizimle olsun.
NARDUGAN BAYRAMI ANLAM VE ÖNEMİ
Nardugan, karanlıktan aydınlığa geçişi, umudu, dayanışmayı ve doğayla uyumu simgeliyor. 21 Aralık gecesi, yalnızca gecenin kısalmaya başladığı bir tarih değil; aynı zamanda insanın kendi içindeki karanlığın da azalacağına dair kadim bir inancı temsil ediyor.