Türk sosyolojisine ve tarih bilimine yaptığı katkılarla tanınan Afet İnan, eğitimci kimliği, akademik üretimi ve Atatürk devrimlerinin aktarılmasındaki rolüyle Türkiye Cumhuriyeti’nin kültürel ve bilimsel gelişimine iz bırakan isimlerden biri olarak kabul ediliyor.
AFET İNAN KİMDİR?
Ayşe Afet İnan, 29 Kasım 1908’de Yunanistan’ın Selanik Doirani bölgesinde dünyaya geldi. Babası orman memuru İsmail Hakkı Uzmay Şumnu, annesi ise Şehdane Hanım’dı. Balkan Savaşları’nın ardından ailesi Anadolu’ya göç etti. Babası Anadolu’nun birçok yerinde orman memuru, müfettiş ve müdür olarak görev yaptı; daha sonra Bolu Milletvekili seçildi.
AFET İNAN'IN EĞİTİMİ NE?
Ailesinin görev nedeniyle sık taşınması nedeniyle Afet İnan, ilkokulu Adapazarı, Ankara, Mihallıççık ve Biga’da tamamladı. 1920’de ilkokul diplomasını aldı. Bursa Kız Öğretmen Okulu’ndan 1925 yılında mezun oldu ve İzmir Redd-i İlhak İlkokulu’nda öğretmenliğe başladı.
İzmir’de öğretmenlik yaparken Mustafa Kemal Atatürk ile tanıştı. Atatürk’ün yönlendirmesiyle Fransızca öğrenmesi için Lozan’a gönderildi. 1927’de yurda döndü, bir süre Notre Dame de Sion’da eğitim gördü ve 1929’da tarih öğretmeni sınavını kazanarak Ankara Musiki Muallim Mektebi’nde ders vermeye başladı.
AFET İNAN'IN KARİYERİ
1930’dan itibaren Atatürk’ün teşvikiyle Türk tarihi, antropoloji ve kadın hakları üzerine kapsamlı çalışmalar yaptı. 1930’da Türk kadınlarına seçme-seçilme hakkını konu alan ilk konferansını verdi. Türk Tarih Heyeti’nin (daha sonra Türk Tarih Kurumu) kurucu üyeleri arasında yer aldı.
1930’lu yıllarda Türk halkının antropolojik özelliklerini araştıran çalışmalarda görev aldı. Bu kapsamda Türkiye’nin birçok yerinde bilimsel ölçümler yapıldı. 1935’te Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde görev teklifi aldı ancak yüksek lisans ve doktora yapmadan kabul etmedi. Aynı yıl Cenevre Üniversitesi’ne kaydolarak eğitimine devam etti.
1938’de lisansını ve 1939’da doktorasını tamamlayarak “Sosyoloji Doktoru” unvanını aldı. 1942’de doçent, 1950’de profesör oldu. Ankara Kız Lisesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Harp Okulu ve çeşitli üniversitelerde Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi üzerine dersler verdi.
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nda Türk Tarih Kurumu temsilcisi olarak 1955–1979 yılları arasında görev yaptı.
AFET İNAN KİMİNLE EVLENDİ?
Afet İnan, 1940 yılında kadın doğum uzmanı Dr. Rıfat İnan ile evlendi. Bu evlilikten Arı ve Demir adında iki çocuğu dünyaya geldi. Kızı Arı İnan’ın aktardığına göre sade yaşamı, çalışma disiplini ve üretkenliğiyle tanınan bir akademisyendi.
AFET İNAN ESERLERİ
-
Türk Tarihinin Ana Hatları (1930)
-
Mimar Sinan (1937)
-
Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi (1947)
-
Atatürk’ten Hatıralar (1950)
-
Eski Mısır Tarihi ve Medeniyeti (1956)
-
Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler (1958)
-
Tarih Boyunca Türk Kadınının Hak ve Görevleri (1964)
-
Medeni Bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün El Yazıları (1968)
-
Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı (1972)
-
İzmir İktisat Kongresi, 1923 (1982)
KURDUĞU VE ÜYE OLDUĞU DERNEKLER
Türkiye’deki kuruluşlar:
-
Türk Tarih Kurumu (kurucu)
-
Çocuk Haklarını Koruma Derneği (kurucu)
-
Türk Kadının Sosyal Hayatı Tetkik Kurumu
-
Milli Kütüphane’ye Yardım Derneği
Yurtdışı üyelikleri:
-
Cenevre Tarih ve Arkeoloji Topluluğu
-
Uluslararası Antropoloji Enstitüsü (Paris)
-
Uluslararası Kadınlar Birliği (Kopenhag)
-
Avrupa Kültürü Cemiyeti (Venedik)
VEFATI
Afet İnan, 8 Haziran 1985’te Ankara’daki evinde geçirdiği kalp krizi sonucu 77 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Ankara’da toprağa verildi.
Afet İnan, hem akademik birikimi hem de Atatürk devrimlerinin bilimsel temellere oturtulmasındaki rolüyle Türk tarih ve sosyoloji alanında önemli bir Cumhuriyet aydını olarak anılmaya devam ediyor.