Türk siyasi tarihinin en önemli figürlerinden biri olan Alparslan Türkeş, yalnızca bir parti lideri değil; aynı zamanda bir ideolojinin kurucusu, bir neslin “Başbuğ” olarak andığı lideridir. Özellikle Milliyetçi Hareket Partisi’nin kurucusu olarak tanınan Türkeş’in hayatı, ideolojisi, ölüm nedeni ve Abdullah Çatlı ile olan ilişkisi yıllar geçse de gündemde kalmaya devam ediyor. Alparslan Türkeş kimdir, kaç yaşında öldü, aslen nereli, mezarı nerede, Abdullah Çatlı ile akrabalığı var mı? İşte tüm merak edilenler…
Alparslan Türkeş kimdir?
Alparslan Türkeş, 25 Kasım 1917 tarihinde Kıbrıs'ın Lefkoşa şehrinde dünyaya gelmiştir. Ancak nüfus kaydı Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesine bağlı Yukarı Köşkerli köyüne kayıtlıdır. Ailesi, Osmanlı döneminde yaşanan göçler sonucu Kıbrıs’a yerleşmişti. Küçük yaşlarda Türkiye’ye göç eden Türkeş, burada eğitim hayatına başlamış ve hayatının geri kalanını Türkiye'de geçirmiştir.
Eğitimi ve askeri kariyeri
1933 yılında Türkiye’ye göç eden Türkeş, ilk olarak Kuleli Askeri Lisesi’ne, ardından da Harp Okulu’na girmiştir.
1938 yılında mezun olarak subay rütbesiyle Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katılmıştır.
ABD’de Pentagon’a bağlı Harp Akademileri’nde de eğitim almış, burada stratejik düşünceye dair önemli kazanımlar elde etmiştir.
27 Mayıs Darbesi ve sürgün
Türkeş, 1960 yılında gerçekleşen 27 Mayıs Askeri Darbesi'nde Milli Birlik Komitesi üyeleri arasında yer almış ve darbenin bildirisini radyo aracılığıyla halka okumuştur. Ancak komite içindeki fikir ayrılıkları sonucu “On Dörtler” olarak anılan grupla birlikte yurt dışına sürgün edilmiştir. Bu olay, Türkeş’in aktif siyasete geçişinin başlangıcı olmuştur.
Alparslan Türkeş hangi partiyi kurdu?
1965 yılında Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi’ne (CKMP) katılan Alparslan Türkeş, kısa sürede partinin lideri olmuştur. 1969 yılında partinin adı "Milliyetçi Hareket Partisi (MHP)" olarak değiştirilmiş ve Türkeş, Türk siyasi sahnesinde artık milliyetçi-ülkücü hareketin lideri konumuna gelmiştir.
Alparslan Türkeş’in ideolojisi: Dokuz Işık Doktrini
Türkeş, Türk milliyetçiliğini yalnızca söylemle sınırlı tutmayıp onu ideolojik temele oturtan lider olarak kabul edilir. En bilinen çalışması Dokuz Işık Doktrini ile MHP'nin ideolojik çerçevesini oluşturmuştur. Bu doktrin şunları içerir:
Milliyetçilik
Ülkücülük
Ahlakçılık (maneviyatçılık)
İlimcilik
Toplumculuk
Köycülük
Hürriyetçilik ve şahsiyetçilik
Gelişmecilik ve halkçılık
Endüstricilik ve teknikçilik
Bu ilkeler doğrultusunda MHP’nin örgüt yapısı, gençlik kolları ve siyasi stratejileri şekillendirilmiştir.
Alparslan Türkeş kaç yaşında öldü?
Alparslan Türkeş, 4 Nisan 1997 tarihinde Ankara’da geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybetmiştir. Ölüm tarihinde 80 yaşındaydı. Vefatı, hem ülkücü camiada hem de Türk siyasetinde derin bir üzüntü yaratmıştır.
Mezarı nerede?
Alparslan Türkeş’in cenazesi, büyük bir kalabalığın katılımıyla Ankara’da toprağa verilmiştir. Mezarı, Ankara Beştepe’de bulunan Alparslan Türkeş Anıt Mezarı'ndadır. Her yıl ölüm yıldönümünde ülkücüler ve MHP teşkilatları tarafından ziyaret edilmekte, dualarla anılmaktadır.
Abdullah Çatlı ile akraba mı?
Türk siyasetinde derin izler bırakmış bir diğer isim olan Abdullah Çatlı, 1970’li yıllarda Ülkü Ocakları ve Bozkurtlar gibi MHP’ye yakın gençlik örgütlerinde aktif görev almış bir figürdür. Aynı zamanda 1990’lı yıllarda “derin devlet” ve Susurluk skandalı ile adı sıkça anılmıştır.
Alparslan Türkeş ile akrabalığı var mı?
Hayır. Kamuya açık güvenilir kaynaklara göre Alparslan Türkeş ile Abdullah Çatlı arasında biyolojik ya da soy bağına dayalı bir akrabalık yoktur. Ancak Abdullah Çatlı’nın milliyetçi camiada aktif rol alması ve Türkeş’in liderliğini yaptığı MHP ile bağlantılı yapılar içinde yer alması, zamanla bu tür akrabalık söylentilerinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Bu söylentiler yanlış çıkarımlardan ibarettir.
Alparslan Türkeş’in siyasi mirası
MHP'nin kurucu lideri olarak, yalnızca parti kimliğiyle değil, ideolojik altyapısıyla da Türk siyasetine yön vermiştir.
“Başbuğ” unvanı ile ülkücü camiada efsaneleşmiş, milliyetçi-ülkücü ideolojinin sistemleştirilmiş hali olan “Türkeşçilik” kavramının doğmasına neden olmuştur.
Soğuk Savaş döneminde antikomünist politikaların Türkiye’deki öncülerinden biri olmuştur.
Gençlik hareketlerini siyasi bir bilinçle örgütlemiş, özellikle 1970’li yıllarda aktif olan Ülkü Ocakları'nın teşkilatlanmasına liderlik etmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular
Alparslan Türkeş kimdir?
MHP'nin kurucusu, Dokuz Işık Doktrini’nin mimarı, eski asker ve Türk milliyetçiliğinin siyasi lideridir.
Alparslan Türkeş kaç yaşında öldü?
1997 yılında 80 yaşında hayatını kaybetmiştir.
Alparslan Türkeş nereli?
Kıbrıs Lefkoşa doğumlu, aslen Kayseri Pınarbaşı Yukarı Köşkerli köyü nüfusuna kayıtlıdır.
Alparslan Türkeş’in mezarı nerede?
Ankara Beştepe’de bulunan anıt mezarlıkta yer almaktadır.
Alparslan Türkeş ile Abdullah Çatlı akraba mı?
Hayır, aralarında biyolojik bir akrabalık bulunmamaktadır.
