Aziz Sancar kimdir, kısaca hayatı, nereli, kaç yaşında?
Aziz Sancar, 8 Eylül 1946’da Mardin’in Savur ilçesinde dünyaya geldi. Orta gelirli bir çiftçi ailenin sekiz çocuğundan yedincisidir. 2025 yılı itibarıyla 79 yaşındadır. İlk ve ortaöğrenimini Mardin’de tamamladı. Lisede futbola ilgi duysa da son sınıfta bilim yolunda ilerlemeye karar verdi. 1963 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1969’da birincilikle mezun oldu.Aziz Sancar’ın eğitim hayatı ve akademik kariyeri
1969-1971: Mezuniyetinin ardından Savur’da hekimlik yaptı. 1971: NATO-TÜBİTAK bursuyla önce Johns Hopkins Üniversitesi’ne gitti, ardından ABD’de Dallas Teksas Üniversitesi’nde doktoraya başladı. 1977: DNA onarımı üzerine yaptığı tez çalışmalarıyla doktora derecesini aldı. 1977-1982: Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalıştı. Burada nükleotit kesim onarımı araştırmalarına yöneldi. 1997’den itibaren: ABD’de Kuzey Karolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü profesörlüğünü yürütmektedir.Aziz Sancar neyi icat etti, bilim dünyasına katkıları neler?
Aziz Sancar, biyokimya ve moleküler biyoloji alanında birçok buluşa imza attı. Bunların arasında en önemlileri:
Maxicell Tekniği: Sancar tarafından geliştirilmiş, bakteri hücrelerinde DNA onarımı proteinlerini tanımlamak için kullanılan bir yöntemdir. Excinuclease (Excision Nuclease) Enzimi: DNA’daki hasarlı bölgeleri onaran bu enzimi keşfetti ve ismini koydu. Bu kavram, Oxford Üniversitesi Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Sözlüğü’ne girdi. DNA Onarımı Haritalandırması: Hücrelerin hasar gören DNA’yı nasıl onardığını ortaya koyarak genetik bilgiyi koruma mekanizmasını açıkladı.Aziz Sancar Nobel Kimya Ödülü’nü neden aldı?
2015 yılında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından Paul Modrich ve Tomas Lindahl ile birlikte Nobel Kimya Ödülü’ne layık görüldü. Sancar: Nükleotit kesim onarımı mekanizmasını keşfetti. Lindahl: Baz kesim onarımı sürecini açıkladı. Modrich: Yanlış eşleşme onarımı mekanizmasını tanımladı.Bu üç keşif, hücrelerin DNA’sındaki hasarı nasıl düzelttiğini ortaya çıkardı. Bu mekanizmaların bozulmasının cilt kanseri gibi hastalıklara yol açabileceği kanıtlandı.
Sancar, Nobel ödülünü alırken “Bu başarıyı Atatürk’ün eğitim devrimlerine borçluyum” dedi ve ödülünü Anıtkabir Müzesi’ne bağışladı.Aziz Sancar’ın çalışmaları, araştırma alanları ve icatları
Aziz Sancar’ın bilim dünyasına katkıları sadece DNA onarımıyla sınırlı değildir.
Kanser araştırmaları: DNA onarım mekanizmaları üzerinden kanser tedavileri geliştirilmesine katkı sağladı. Biyolojik saat (sirkadiyen ritim): Hücrelerin biyolojik saatle nasıl uyumlu çalıştığını araştırdı. Bu çalışmalar, kanser tedavisinde ilaçların en uygun zamanda verilmesi gerektiğini ortaya koydu. Bilimsel üretkenlik: 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayımladı. Uluslararası başarılar: ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçilen ilk Türk bilim insanıdır.Aziz Sancar’ın ödülleri ve başarıları
1997: TÜBİTAK Ödülü 2001: Amerikan Kimya Cemiyeti Kuzey Karolina Seçkin Kimyager Ödülü 2005: ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyeliği 2006: Türkiye Bilimler Akademisi asli üyeliği 2007: Vehbi Koç Ödülü 2015: Nobel Kimya Ödülü 2025: TÜRKSOY tarafından “Türk Dünyası Kültür Elçisi” nişanıAziz Sancar’ın kişisel yaşamı, ailesi ve özel hayatı
Aziz Sancar, ABD’de biyokimya profesörü Gwen Boles Sancar ile evlidir. Çocukları yoktur. 2008 yılında kurdukları Aziz & Gwen Sancar Vakfı ile Türk öğrencilerine burs veriyor, Kuzey Karolina’da “Carolina Türk Evi” isimli bir kültür merkezi işletiyor.Aziz Sancar’ın dini inancı ve etnik kökeni
Dini inancı: Sancar, kendisini “Müslüman” olarak tanımlıyor. “Ben Allah’a inanıyorum” diyerek İslam’a bağlılığını dile getirmiştir. Etnik kökeni: Bazı kaynaklarda Arap kökenli olduğu iddia edilse de Sancar, bu iddiaları reddederek “Ben Türküm” demiştir. Ailesinin Oğuz Türkleri’nin Hasi kolundan, Horasan’dan Mardin’e göç ettiğini vurgulamıştır.Aziz Sancar’ın çalışma disiplini
Sancar, bilim dünyasında titizliği ve çalışma azmiyle tanınıyor. Bir röportajında:
40 yaşına kadar günde 18 saat, Daha sonrasında ise günde 12 saat çalıştığını söylemiştir.Bu yoğun çalışma temposu, bilimsel başarılarının temelini oluşturmuştur.
Aziz Sancar’ın günümüzdeki çalışmaları
Aziz Sancar, 1997’den beri Kuzey Karolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde öğretim üyesidir. Burada:DNA onarımı,
Biyolojik saat,
Kanser tedavileri üzerine araştırmalar yapmaya devam etmektedir.
2025 yılında KKTC vatandaşlığına kabul edilmiştir. Ayrıca Türk gençlerine bilim alanında ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.Aziz Sancar’ın kısaca hayatı ve önemi
Doğum: 8 Eylül 1946, Mardin Savur Eğitim: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dallas Teksas Üniversitesi Çalışma alanları: DNA onarımı, biyokimya, moleküler biyoloji, kanser araştırmaları İcatları: Maxicell Tekniği, Excinuclease enzimi Ödüller: Nobel Kimya Ödülü (2015) başta olmak üzere birçok uluslararası ödül Bugünkü görevi: Kuzey Karolina Üniversitesi’nde profesör Dini inancı: Müslüman Kökeni: Türk, Oğuz boylarından Aziz Sancar, Türkiye’den çıkıp Nobel’e uzanan bir bilim insanı olmanın ötesinde, Türk gençlerine bilimin önemini anlatan bir rol modeldir.Onun geliştirdiği DNA onarımı teknikleri, bugün kanser tedavisinden biyoteknolojiye kadar birçok alanda kullanılmaktadır.
Sancar’ın sözleriyle:
“Beni Nobel’e götüren, Atatürk’ün ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yaptığı eğitim devrimidir.”
Bu nedenle Aziz Sancar, sadece bir bilim insanı değil, aynı zamanda Türkiye’nin bilim yolunda yürüyen yüzü olarak tarihe geçmiştir.
