DENİZ İSİMLERİ NERDEN GELİYOR?
Akdeniz, Karadeniz ve Kızıldeniz adlarının kökeni, eski kültürlerde yönlerin renklerle ifade edilmesine dayanıyor. Türk ve Orta Asya coğrafyasında yaygın olarak kullanılan bu anlayışta, her ana yön belirli bir renkle tanımlanıyor ve deniz adları da bu sistem doğrultusunda şekilleniyor.
Bu anlayışta kuzey, güney, doğu ve batı yönleri farklı renklerle adlandırıldı. Anadolu merkezli bakış açısıyla denizlerin konumu, bu renk–yön ilişkisine göre isimlendirildi.
“KARA”DENİZ’İN ADI NEDEN KARA?
Karadeniz adı, eski Türk yön anlayışında kuzeyi simgeleyen “kara” rengiyle ilişkilendiriliyor. Anadolu’nun kuzeyinde yer alan Karadeniz, bu nedenle “kuzey denizi” anlamına gelen Karadeniz ismiyle anılmaya başlandı. Tarihi metinlerde kara renginin kuzey yönü için kullanıldığına dair birçok örnek bulunuyor.
“AK”DENİZ’İN ADI NEDEN AK?
Akdeniz ismindeki “ak” rengi, eski Türk kültüründe batı yönünü ifade ediyor. Anadolu’nun batısında yer alan Akdeniz, bu yön–renk eşleşmesi doğrultusunda adlandırıldı. Ak renginin batıyı temsil ettiği anlayış, coğrafi adlandırmalarda belirleyici oldu.
“KIZIL”DENİZ’İN ADI NEDEN KIZIL?
Kızıldeniz adı, güney yönünü temsil eden “kızıl” renkten geliyor. Güney, eski kültürlerde sıcaklık ve güneşle ilişkilendirildiği için kızıl renkle ifade edildi. Anadolu’nun güneyinde yer alan Kızıldeniz, bu nedenle bu isimle anıldı.
PUSULADA YÖNLER VE RENKLER
Eski yön sistemine göre renklerin pusuladaki karşılıkları şu şekilde sıralanıyor:
Kuzey kara renkle, güney kızıl renkle, batı ak renkle, doğu ise gök ya da yeşil-mavi tonlarla ifade ediliyor. Bu sistem, coğrafi adlandırmaların yanı sıra haritalarda ve anlatımlarda da uzun süre kullanıldı.
