Uzay ve gök cisimleri tarih boyunca insanlığın ilgisini çekti, fakat bu ilgiyi sıra dışı bir şekilde ticari kazanca dönüştürmeye çalışan tek kişi vardı: Ay’ı sahiplenip satmaya kalkışan adam. 1980’li yıllarda Amerika’da işsiz kalan bu kişi, dünyayı şaşırtan bir iddia ortaya attı. “Ay benimdir ve parsel parsel satabilirim” diyerek kendini Ay’ın sahibi ilan etti. Peki gerçekten Ay satılabilir mi, Ay’da arsa almak mümkün mü, bu iddianın ardındaki kişi kimdir, kaç yaşında, nereli, Lunar Embassy şirketi ne, Ay’da arsa satışı gerçek mi yoksa dolandırıcılık mı, Galaktik Hükümet ve anayasa ne, Ay’da mülkiyet mümkün mü, Ronald Reagan ve George W. Bush gerçekten Ay’dan arsa aldı mı, Ay’da arsa fiyatı kaç para? İşte tüm detaylar…
Ay’ı sahiplenme iddiası nasıl başladı?
1980’li yıllarda işsiz kalan Amerikalı bir girişimci, hayatına farklı bir yön vermek için sıra dışı bir fikir geliştirdi. Kaliforniya, San Francisco’daki bir resmi daireye giderek, Ay’ın tamamını ve Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegen yüzeylerini sahiplenmek istediğini dilekçeyle beyan etti. Daha sonra Birleşmiş Milletler ve dönemin süper gücü Sovyetler Birliği’ne mektup yazarak şöyle dedi:
“Ay’ı ve diğer gezegenleri sahipleniyorum. Eğer itirazınız varsa bildiriniz.”
Hiçbir resmi yanıt alamayınca bu durumu “sessiz onay” olarak yorumladı ve kendince Ay’ın sahibi olduğunu açıkladı.
Lunar Embassy şirketi nedir?
Ay üzerinde mülkiyet iddiasını sürdürebilmek için Lunar Embassy (Ay Elçiliği) adında bir şirket kuruldu. Bu şirket üzerinden Ay’ın belirli bölgelerini parselleyip satmaya başladı. Üstelik yalnızca Ay değil, Mars, Venüs, Plüton gibi gezegenlerde de sözde arsa satışları yapıldı.
Şirketin internet sitesi aracılığıyla insanlar 35 dolar karşılığında Ay’dan parsel satın alabiliyordu. Satın alan kişilere sertifika ve koordinat bilgileriyle “arsa belgesi” gönderiliyordu.
Ay’da arsa satışı gerçek mi dolandırıcılık mı?
Uzmanlara göre Ay’da arsa satışı tamamen hukuki geçerliliği olmayan sembolik belgelerden ibarettir. 1967 Dış Uzay Anlaşması’na göre, hiçbir devlet gök cisimlerini sahiplenemez. Anlaşmada bireylerden söz edilmediği için, bu girişimci hukuki boşluk olduğunu savundu. Ancak uluslararası hukuk uzmanları, bireylerin de gök cisimlerini mülk edinmesinin mümkün olmadığını açıkça belirtiyor.
Uluslararası Uzay Hukuku Enstitüsü Başkanı Tanja Masson-Zwaan, bu belgelerin yalnızca eğlencelik sertifikalar olduğunu, yasal bir mülkiyet sağlamadığını açıklamıştı.
Ronald Reagan ve George W. Bush gerçekten Ay’dan arsa aldı mı?
Ay satışıyla ilgili en çok merak edilen konulardan biri, bazı eski ABD başkanlarının gerçekten Ay’dan arsa alıp almadığıdır. Satışı yapan girişimci, zaman zaman Ronald Reagan, Jimmy Carter ve George W. Bush gibi isimlerin müşteri olduğunu iddia etti. Ancak bu iddiaların resmi bir doğrulaması yoktur. Uzmanlara göre, bu tür satışlar çoğunlukla hediye ya da şaka amaçlı yapılmış olabilir.
Galaktik Hükümet ve anayasa ne?
Ay satışı yalnızca sertifikalarla sınırlı kalmadı. Satışı gerçekleştiren kişi, bir de Galaktik Hükümet ilan etti. Bu hayali sistemde bir anayasa, kendi para birimi ve patent ofisi bulunuyordu. Hatta müşterilere “Eğer Ay’daki mülkünüzden gelir elde ederseniz, bunun %10’unu Galaktik Hükümet’e ödemelisiniz” şartı konuldu.
Ay’da mülkiyet mümkün mü?
Bugünkü uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde Ay ya da herhangi bir gök cismi üzerinde bireysel mülkiyet hakkı mümkün değildir. Dış Uzay Anlaşması devletleri kapsasa da, uygulamada bireylerin de bu hakkı talep edemeyeceği kabul ediliyor. Dolayısıyla 35 dolara alınan “arsa belgeleri”, yalnızca hatıra amaçlı eğlencelik sertifikalardır.
Ay’da arsa kaç para?
Şirketin yıllardır uyguladığı sisteme göre Ay’dan parsel almak isteyenler için fiyat 35 dolar civarındaydı. Müşterilere sertifika, arsanın koordinat bilgileri ve dekoratif bir belge gönderiliyordu. Dünyanın farklı ülkelerinden milyonlarca kişi bu belgelerden satın aldı ve girişimci bu işten ciddi gelir elde etti.
Bir hayal satıcısı mı, yoksa vizyoner bir girişimci mi?
Ay satışını gerçekleştiren kişi, kimilerine göre bir hayal satıcısı ve dolandırıcı, kimilerine göre ise vizyoner bir girişimci. Çünkü ortaya koyduğu fikir, milyonlarca insanın ilgisini çekti ve uzay hukukunun gri alanlarını gündeme getirdi. Her ne kadar hukuken geçersiz olsa da, Ay’ı parsel parsel satmak gibi sıra dışı bir fikir, popüler kültürde yerini aldı.