Türkiye’de ceza infaz kurumları; kapalı, yüksek güvenlikli kapalı ve açık olmak üzere farklı rejimlere ayrılıyor. “E tipi” ifadesi, genel olarak kapalı kurum sınıfında yer alan plan tipini belirtir; güvenlik ve yaşam düzeni ise kanundaki “kapalı” veya “yüksek güvenlikli kapalı” tanımlarına göre belirlenir. Buna göre oda/koridor kapıları kapalı tutulur, temas ve dolaşım kuralları mevzuata göre sınırlandırılır.
E TİPİ CEZAEVİ NEDİR?
“E tipi” cezaevi, kapalı ceza infaz kurumları sınıfındaki yerleşke tiplerinden biridir. Kapalı kurumlara ilişkin esaslar; firara karşı teknik–fizikî engeller, oda ve koridor kapılarının kapalı tutulması ve güvenlik rejimi gibi başlıklarda 5275 sayılı Kanun’da tanımlanır. “E tipi” ibaresi plan/kampus tipini ifade eder; rejimi belirleyen asıl ayrım “kapalı–açık–yüksek güvenlikli” sınıflamasıdır.
E TİPİ CEZAEVİNDE KİMLER KALIR?
Hangi hükümlünün hangi kuruma yerleştirileceğine, gözlem ve sınıflandırma merkezleri karar verir. Değerlendirmede suç türü, güvenlik riski, ceza süresi, sağlık–yaş gibi unsurlar dikkate alınır. Bu nedenle E tipi kapalı kurumlarda genel hükümlü/tutuklular barındırılabilir; yüksek güvenlik gerektirenler ise “yüksek güvenlikli kapalı” (uygulamada F tipi) kurumlara ayrılır.
EN AĞIR CEZAEVİ TİPİ HANGİ TİP?
En sıkı rejim “yüksek güvenlikli kapalı ceza infaz kurumları”dır. Kanuna göre bu kurumlarda hükümlüler bir veya üç kişilik odalarda tutulur; kapılar sürekli kapalıdır ve sıkı güvenlik rejimi uygulanır. Uygulamada bu kurumlar F tipi olarak işletilir.
E TİPİ–F TİPİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
E tipi, kapalı kurum sınıfındadır; koğuş/oda düzeni kapalı kurum esaslarına tabidir. F tipi ise “yüksek güvenlikli kapalı” statüsündedir ve bir–üç kişilik oda mimarisi ile daha sınırlı ortaklaşma ve dolaşım kuralları içerir. Yerleştirme farkını bireyin risk profili ve suç tipi belirler; karar gözlem–sınıflandırma süreçleriyle verilir.
E TİPİ CEZAEVİNDE GÖRÜŞE KİMLER GELEBİLİR?
“Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik”te belirtilen yakınlar (eş, anne–baba, büyükanne–büyükbaba, çocuk, torun, kardeş vb.) ile üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımları ziyaretçi olabilir. Ayrıca hükümlü/tutuklu, kimlik ve adresi önceden bildirilen en fazla üç kişiyi ziyaretçi listesine ekleyebilir. Ziyaret gün–saatleri ve kişi sayısı, kurumun fiziki koşullarına göre ilan edilir.
E TİPİ CEZAEVİ “AÇIK” VE “KAPALI” NE DEMEK?
“Açık” kurumlar; firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, çalıştırma ve meslek edindirme odaklı kurumlardır. “Kapalı” kurumlarda ise kapılar kapalı tutulur, temas ve dolaşım mevzuatla sınırlandırılır. Bazı kampüslerde E tipi kapalı kurum ile aynı bünyede açık bölüm de bulunabilir; ancak “açık–kapalı” ayrımı, harf tipinden bağımsız olarak kanundaki rejim tanımlarına göre yapılır.
UYUŞTURUCU SUÇU İŞLEYENLER HANGİ CEZAEVİNDE KALIR?
Yerleştirme kararı bireyselleştirilmiş sınıflandırma ile verilir. Bununla birlikte “uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti” suçundan hükümlüler, açık cezaevine doğrudan alınamaz; kapalıdan açığa ayrılmaları idare ve gözlem kurulunun kararı üzerine infaz hâkimliğinin onayına tabidir. (Kullanım/kullanmak için bulundurma gibi farklı suçlarda süreç, karara bağlanan infaz rejimine göre değişir.)
E TİPİ CEZAEVİ “AÇIK GÖRÜŞ” NE ZAMAN OLUR?
Yönetmeliğe göre hükümlü ve tutuklular; anne–baba, eş, çocuk ve torunlarıyla ayda bir gün “açık görüş” yapabilir. Gün ve saatler kurum tarafından ilan edilir. Ayrıca Adalet Bakanlığı’nın duyurduğu resmî/dinî bayramlar ve bazı özel günlerde tüm kurumlarda ek “açık görüş” uygulaması yapılır.
