İş dünyasında, ticarette ve hatta kişisel düzenimizde sıkça duyduğumuz bir terim var: envanter. Depolardaki ürünlerin sayımı, ofisteki demirbaşların listesi veya bir mağazadaki stok durumunun belirlenmesi gibi birçok faaliyet aslında envanterle ilgilidir. Doğru yönetilen bir envanter sistemi, işletmelerin hem maliyetlerini kontrol altında tutmasını hem de verimli çalışmasını sağlar. Peki envanter nedir, hangi çeşitleri vardır, nasıl yapılır ve günlük hayatta hangi örneklerle karşımıza çıkar?
ENVANTER NEDİR?
Envanter, en basit tanımıyla bir işletmenin sahip olduğu tüm mal, ürün, hammadde, yarı mamul veya mamullerin sayısal ve parasal değerini gösteren kayıt veya listedir. Ticari anlamda envanter, şirketin mal varlığını belirlemek için yapılan sayım, ölçüm, tartım ve değerleme işlemlerini kapsar.
Envanter sadece ürünlerden ibaret değildir; işletmelerin makineleri, araçları, ofis mobilyaları ve hatta bilgisayar yazılımları bile envantere dahil edilebilir.
Örneğin bir marketin raflarında bulunan tüm ürünlerin miktarını ve değerini listelemek bir envanter çalışmasıdır. Aynı şekilde bir yazılım firmasının sahip olduğu lisansların kayıt altına alınması da envanter sürecinin bir parçasıdır.
ÜRÜN ENVANTERİ NE DEMEK?
Ürün envanteri, bir işletmenin satmak amacıyla elinde bulundurduğu tüm mamullerin ve stoktaki ürünlerin sayımını ifade eder. Ürün envanteri, özellikle perakende, toptan satış ve e-ticaret sektörlerinde kritik öneme sahiptir.
Doğru bir ürün envanteri sayesinde:
-
Stokta eksik veya fazla ürün bulundurmanın önüne geçilir.
-
Satış ve tedarik süreçleri düzenli şekilde ilerler.
-
Müşteri taleplerine hızlı yanıt verilir.
ENVANTER ÇEŞİTLERİ
Envanterler, amaçlarına ve içeriklerine göre farklı türlere ayrılır. İşte en yaygın envanter çeşitleri:
1. Malzeme Envanteri
Hammaddeler, yarı mamuller ve üretim için gerekli diğer malzemelerin kayıt altına alındığı envanter türüdür. Özellikle üretim yapan firmalar için önemlidir.
2. Mamül Envanteri
Üretim süreci tamamlanmış ve satışa hazır hale gelmiş ürünleri kapsar. Depoda bekleyen veya raflarda satışa sunulan tüm mamuller bu envantere girer.
3. Ticari Mal Envanteri
Üretim yapılmadan, doğrudan alınıp satılan ürünlerin sayım ve değerleme kayıtlarını içerir. Perakendeciler ve toptancılar için en yaygın envanter türüdür.
4. Demirbaş Envanteri
İşletmenin sahip olduğu mobilya, bilgisayar, makine, araç gibi uzun süre kullanılacak varlıkların listesi ve değerlemesidir.
5. Fiziksel Envanter
Belirli bir tarihte, fiilen sayım yapılarak hazırlanan envanterdir. Yıl sonu sayımları bu kategoriye girer.
6. Periyodik Envanter
Belirli zaman aralıklarıyla yapılan sayımlar sonucunda oluşturulan envanterdir. Ayda bir, üç ayda bir veya yılda bir yapılabilir.
7. Sürekli Envanter
Stok hareketlerinin anlık olarak kaydedildiği sistemdir. Özellikle barkod ve stok takip yazılımları ile yapılır.
ENVANTER NASIL YAPILIR?
Envanter yapmak planlama, sayım, kayıt ve analiz süreçlerinden oluşur:
-
Hazırlık
-
Envanter yapılacak alan belirlenir.
-
Gerekli formlar, listeler veya dijital sistemler hazırlanır.
-
-
Sayım
-
Ürünler tek tek sayılır, ölçülür veya tartılır.
-
Sayım işlemi çift kontrol yöntemiyle doğrulanır.
-
-
Kayıt Altına Alma
-
Sayım sonuçları envanter listesine veya dijital sisteme işlenir.
-
Ürünlerin miktar ve birim fiyat bilgileri eklenir.
-
-
Değerleme
-
Envanterdeki ürünlerin parasal değeri hesaplanır.
-
Fiyatlandırma yöntemi olarak FIFO, LIFO veya ağırlıklı ortalama kullanılabilir.
-
-
Raporlama
-
Envanter sonuçları yönetime sunulur.
-
Eksik, fazla veya kayıp ürünler tespit edilerek önlem alınır.
-
ENVANTER ÖRNEKLERİ
-
Market Örneği: Raflardaki tüm ürünlerin sayımı ve fiyatlandırılması
-
Üretim Tesisi Örneği: Depodaki hammadde, yarı mamul ve tamamlanmış ürün listesi
-
Ofis Örneği: Tüm bilgisayarların, yazıcıların, masa ve sandalyelerin listelenmesi
-
E-ticaret Örneği: Depodaki stokların barkod sistemi ile sürekli olarak güncellenmesi