Türkiye’nin uzun yıllardır batı dünyası ve abd ile ilişkilerinde gündeme gelen Heybeliada Ruhban Okulu, son olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump görüşmesinde ele alındı. Erdoğan, görüşme öncesinde yaptığı açıklamada, “Türkiye’ye dönünce Sayın Bartholomeos ile konuyu görüşeceğim” ifadelerini kullandı.
ABD’DEN TEKRAR TEKRAR TALEP GELDİ
Heybeliada Ruhban Okulu’nun yeniden açılması, ABD tarafından geçmişte birçok kez gündeme getirilmişti. 2012’de dönemin ABD Başkanı Barack Obama, Nükleer Güvenlik Zirvesi sonrası yaptığı açıklamada “Okulun açılacağını duymaktan mutluyum” diyerek sürecin önemine dikkat çekmişti. Ancak bu açıklamadan sonra somut bir adım atılmamıştı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price da okulun kapatılmasının 50. yılında yaptığı açıklamada Türkiye’ye yeniden açılması yönünde çağrıda bulunmuştu.
OKULUN KAPATILMA SÜRECİ
1844’te açılan ve yaklaşık 130 yıl boyunca din adamı yetiştiren Heybeliada Ruhban Okulu, 1971’de Anayasa Mahkemesi’nin özel yükseköğretim kurumlarının devlet üniversitelerine bağlanmasına karar vermesi üzerine kapatıldı. Patrikhane’nin Danıştay’a açtığı dava ise reddedildi. Okul kapatıldığında dört yıl lise, üç yıl teoloji eğitimi veriyordu. Patrikhane, okulun üniversiteye bağlı olmadan, Milli Eğitim Bakanlığı denetiminde yeniden açılmasını talep ediyor.
YENİDEN AÇILMASI İÇİN TEMASLAR
Patrik Bartholomeos, 26 Aralık 2024’te Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ziyaret ederek okulun açılması için destek istemişti. Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin de 28 Mayıs 2024’te okulu ziyaret ederek “Kişisel olarak okulun açılmasını isterim” demiş ve teknik hazırlıkların tamamlandığını açıklamıştı.
Yunanistan basınında çıkan haberlerde, tarafların okulun YÖK’e bağlı özel üniversite statüsünde faaliyet göstermesi konusunda mutabakata yakın oldukları ileri sürüldü.
KARŞI GÖRÜŞLER VE LOZAN TARTIŞMASI
Okulun açılmasına karşı çıkanlar, bunun Lozan Antlaşması’nı ihlal edeceğini ve Fener Rum Patrikhanesi’ne ekümenlik hakkı tanıyacağını savunuyor. Açılması gerektiğini savunanlar ise Lozan Antlaşması’nın 40. maddesinin gayrimüslimlerin kendi okullarını açma hakkını güvence altına aldığını belirtiyor ve asıl ihlalin okulun kapatılmasıyla yaşandığını ileri sürüyor.
GÖZLER ERDOĞAN-BARTHOLOMEOS GÖRÜŞMESİNDE
Erdoğan’ın dönüşünde Patrik Bartholomeos ile yapacağı görüşme, okulun geleceği açısından kritik bir adım olarak değerlendiriliyor. Görüşme sonrası yeniden açılma sürecine dair somut bir takvim açıklanıp açıklanmayacağı merak konusu.
