Bugün Google Earth ile birkaç saniyede dünya turu atabiliyoruz. Uydularla ölçülen mesafeler, kıyı hatları ve kıtaların formları artık elimizin altında. Ancak 1513 yılında, hiçbir uydu, radar ya da GPS yokken çizilen bir harita, günümüz haritalarıyla yarışacak düzeyde detaylar içeriyor. Üstelik bu harita, bilinmeyen bazı kara parçalarını bile hatasız şekilde gösteriyor.
Piri Reis’in gizemli haritası…
Osmanlı’nın derin sulara uzanan dehası mıydı, yoksa kayıp bir medeniyetin bilgilerini mi kullanmıştı? Bu sorular hâlâ yanıtlanamıyor. Ancak gerçek şu ki: Bu harita, yalnızca bir harita değil… Aynı zamanda bir bilmece.
Piri Reis, 16. yüzyılın en büyük denizcilerinden biri olarak bilinir. 1513 yılında hazırladığı harita, sadece Akdeniz kıyılarını değil, aynı zamanda Güney Amerika’nın doğu kıyılarını, Afrika’nın batısını ve hatta Antarktika’nın buzsuz halini bile gösteriyor.
Antarktika’nın haritalarda buzsuz görünmesi, bilim insanlarının hâlâ açıklamakta zorlandığı en büyük sırdır çünkü bu kıtanın buz tabakası ancak 20. yüzyılın ortalarında keşfedilmiştir.
Piri Reis’in elinden çıkan bu harita, günümüzün teknolojisinden yoksun bir dönemde, dünya coğrafyasını şaşırtıcı doğrulukta tasvir ediyor. Haritada Güney Amerika’nın doğu kıyıları, Afrika’nın batısı ve hatta Antarktika’nın buzsuz haline dair çizimler yer alıyor. İşte burada tarih ve bilim arasındaki sınır bulanıklaşıyor: Antarktika’nın buz tabakalarının varlığı ancak 20. yüzyılda keşfedilmişken, Piri Reis’in haritasında kıtanın buzsuz şekli çizilmiş.
Piri Reis haritasının kaynakları da büyük bir merak unsuru. Kendi yazdıklarında, haritayı oluştururken Kristof Kolomb gibi ünlü kaşiflerin haritalarından, eski Arap ve Antik Yunan haritalarından faydalandığını belirtmiştir. Ancak bu kaynakların bir kısmının kayıp olduğu ve hatta bazı haritaların kayıp uygarlıklara ait olabileceği teorileri mevcut.
Bir başka şaşırtıcı detay ise haritanın yalnızca bir parçasının günümüze ulaşmış olmasıdır. Topkapı Sarayı’nda sergilenen bu 60 x 90 cm’lik parça, orijinal haritanın sadece üçte birini temsil ediyor. Geri kalan kısmının nerede olduğu bilinmiyor.
Tüm bu gizemler ve sırlarla dolu Piri Reis haritası, hem tarih hem de bilim dünyasında hâlâ büyük bir merak ve hayranlık uyandırmaya devam ediyor. 500 yıl öncesinden gelen bu detaylı çizim, insanlık tarihinin en etkileyici ve şaşırtıcı haritalarından biri olarak hafızalara kazınmış durumda.
