Son yıllarda psikoloji ve sosyal medya içeriklerinde sıkça gündeme gelen gaslighting, bireyin gerçeklik algısının sistemli biçimde zayıflatılmasıyla ortaya çıkan bir davranış biçimi olarak öne çıkıyor. Bu süreçte kişi, yaşadıklarını ve hissettiklerini sorgulamaya başlayabiliyor. Gaslighting; özel ilişkilerden iş hayatına kadar farklı alanlarda görülebiliyor.
GASLIGHTING NEDİR?
Gaslighting, bir kişinin karşısındaki bireyi manipüle ederek onun hafızasından, algılarından ve duygularından şüphe etmesine yol açması olarak tanımlanıyor. Yaşanan olayların inkâr edilmesi, çarpıtılması ya da küçümsenmesi bu sürecin temel unsurları arasında yer alıyor. Davranışın çoğu zaman tekrarlayan bir biçimde ortaya çıktığı belirtiliyor.
GASLIGHTING NASIL UYGULANIYOR?
Gaslighting genellikle sözlü ve duygusal yollarla uygulanıyor. Karşı tarafın söylediklerinin sürekli reddedilmesi, yaşananların hiç olmamış gibi gösterilmesi ve kişinin duygularının geçersiz kılınması bu davranışlar arasında bulunuyor. Bu tutumlar zamanla kişinin kendini sorgulamasına neden olabiliyor.
GASLIGHTING’E ÖRNEK OLAN İFADELER
Gaslighting sürecinde sıkça kullanılan ifadeler arasında “Bunu hiç söylemedim”, “Yanlış hatırlıyorsun”, “Abartıyorsun”, “Çok hassassın” ve “Sorun sende” gibi cümleler yer alıyor. Bu ifadelerin tekrar edilmesi, kişinin yaşadıklarını sorgulamasına yol açabiliyor.
GASLIGHTING YAPILDIĞI NASIL ANLAŞILIR?
Gaslighting’e maruz kalan kişilerde bazı ortak belirtiler görülebiliyor. Sürekli kendinden şüphe etme, yaşanan olayları yanlış hatırladığını düşünme, sık sık özür dileme ve karar vermekte zorlanma bu belirtiler arasında yer alıyor. Kişinin kendi düşüncelerine güvenmekte güçlük çektiği gözlemlenebiliyor.
HANGİ ALANLARDA GÖRÜLÜYOR?
Gaslighting; romantik ilişkilerde, aile içinde, arkadaşlık ilişkilerinde ve iş hayatında görülebiliyor. Güç dengesinin eşit olmadığı ilişkilerde bu davranış biçiminin daha sık ortaya çıktığı ifade ediliyor. İş ortamlarında performansın sistemli biçimde küçümsenmesi veya sorunların tek bir kişiye yüklenmesi de örnekler arasında bulunuyor.
GASLIGHTING’E KARŞI NELER YAPILABİLİR?
Yaşanan olayların ve hislerin günlük tutarak veya not alarak belgelenmesi, zaman içinde manipülasyonun fark edilmesini kolaylaştırabiliyor. Psikolojik destek, terapi veya danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak da başvurulan yöntemler arasında yer alıyor.
Bunun yanı sıra aile, arkadaşlar veya destek gruplarıyla iletişim kurarak yaşananları paylaşmak ve dışarıdan objektif görüş almak önem taşıyor. Manipülatif davranışlara karşı net sınırlar belirlemek ve gerektiğinde ilişkiyi gözden geçirmek de yapılabilecekler arasında sayılıyor.
