Haberin Burada'nın haberine göre, İsrail ile Hamas arasında son 15 yılda gerçekleşen esir ve tutsak takasları, çatışmaların yönünü değiştiren önemli dönüm noktaları olarak öne çıkıyor. 2011’deki Gilad Şalit takasıyla başlayan süreç, 2023’teki geçici ateşkesle devam etti ve 2025 yılında çok taraflı arabuluculukla yürütülen yeni bir takas paketiyle yeniden gündeme geldi.
2011: Gilad Şalit Anlaşması ile 1'e Karşı 1.027
2006 yılında Hamas tarafından kaçırılan İsrail askeri Gilad Şalit, beş yıl sonra 2011’de Mısır’ın arabuluculuğuyla yapılan takas anlaşmasıyla serbest bırakıldı. Anlaşma kapsamında İsrail, 1.027 Filistinli tutukluyu salıverdi. Bu kişilerin arasında ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış olanlar da vardı. Anlaşma, İsrail tarihindeki en büyük ve en asimetrik takaslardan biri olarak kayıtlara geçti.
2023: Gazze Savaşı Sonrası Geçici Ateşkes ve Aşamalı Takas
7 Ekim 2023 tarihinde başlayan Gazze Savaşı’nın ardından, Katar, Mısır ve ABD arabuluculuğunda geçici bir ateşkes anlaşması yapıldı. Bu çerçevede taraflar arasında kademeli olarak rehine ve tutuklu değişimi gerçekleştirildi.
İlk fazda 50 İsrailli rehineye karşılık 150 Filistinli kadın ve çocuk serbest bırakıldı.
Sürecin sonunda toplamda 105 rehine (81’i İsrailli, 23’ü Taylandlı, 1’i Filipinli) salıverildi.
İsrail ise toplamda 240 Filistinli tutukluyu serbest bıraktı.
Bu süreçte uygulanan model, ateşkesin rehine serbest bırakmalarına bağlanarak uzatılmasına dayalıydı. Taraflar, her yeni grup için ek süreler tanımladı.
2025: Canlı Rehineler ve Naaşlara Karşı Yeni Takas Paketi
13 Ekim 2025 itibarıyla, ABD, Katar ve Mısır arabuluculuğunda yeni bir takas süreci daha yürütülüyor. Sahadaki kaynaklara göre anlaşmanın ana hatları şu şekilde:
Hamas’ın elinde tuttuğu 20 canlı rehine serbest bırakılacak.
Buna ek olarak, 28 İsrailli rehinelenin naaşı İsrail’e teslim edilecek.
İsrail ise acil olarak 250 Filistinli tutukluyu serbest bırakacak.
Daha geniş bir tutuklu listesi ise aşamalı şekilde uygulanacak.
Süreç halen devam ederken, rakamlar uygulama takvimine ve tarafların teyidine göre değişiklik gösterebiliyor.
Arabulucuların Stratejik Rolü
Katar, Mısır ve ABD, son 15 yıldaki tüm büyük takas süreçlerinde aktif rol aldı. 2011, 2023 ve 2025 süreçlerinin tamamında bu üçlü, hem diplomatik hem de operasyonel düzeyde arabulucu olarak devredeydi. Bu durum, taraflar arasında doğrudan müzakere yerine dolaylı iletişimin tercih edildiğini gösteriyor.
Neden Şimdi? Takasın Zamanlaması ve Önemi
Askeri tıkanma: Sahadaki askeri durumun net bir sonuca ulaşamaması, takas ve ateşkes süreçlerini hızlandırıyor.
Kamuoyu baskısı: İsrail'de rehine ailelerinin hükümete yönelik baskısı; Filistin tarafında ise tutuklu yakınlarının talepleri takası siyasal açıdan elzem hâle getiriyor.
Siyasi getirisi: Taraflar bu tür takasları siyasi başarı olarak sunabiliyor. Rehine kurtarmak ya da mahkûm salıvermek, iç politikada doğrudan etki yaratıyor.
İnsani kriz yönetimi: Uzun süreli savaşlarda uluslararası toplumun insani baskısı da devreye girerek takas süreçlerini zorunlu kılabiliyor.
2011’deki Gilad Şalit takası, 2023’teki geçici ateşkes ve 2025’te süren takas paketi, Hamas–İsrail çatışmasında rehine ve tutuklu değişimlerinin yalnızca insani değil, aynı zamanda siyasi ve askeri bir araç hâline geldiğini gösteriyor. Takaslar, genellikle geçici de olsa ateşkesin önünü açan ve çatışmaların dozunu azaltan geçiş süreçleri olarak kullanılıyor.