Ketojenik diyet, halk arasında “keto diyeti” olarak bilinen, karbonhidrat alımını minimuma indirip yağ oranını artıran bir beslenme yöntemidir. Vücudu ketozis denilen metabolik duruma sokarak enerji üretimini yağlardan sağlayan bu diyet, başlangıçta epilepsi tedavisinde kullanılmış, sonrasında kilo kaybı ve metabolik hastalıkların iyileştirilmesinde de tercih edilmeye başlanmıştır.
KETOJENİK DİYET NEDİR?
Ketojenik diyet, düşük karbonhidrat, orta düzeyde protein ve yüksek oranda yağ içeren bir beslenme biçimidir. Bu diyetle birlikte vücut, enerji için karbonhidrat yerine yağları kullanır ve keton adı verilen molekülleri üretir. Ketonlar vücudun ana enerji kaynağı haline gelerek, yağ yakımını hızlandırır. Başlangıçta epilepsi nöbetlerini azaltmak için kullanılan bu beslenme yöntemi, günümüzde kilo kontrolü ve metabolik sağlık için de uygulanmaktadır.
KETOJENİK DİYET TÜRLERİ NELERDİR?
Ketojenik diyet farklı yaşam tarzlarına ve ihtiyaçlara göre çeşitlendirilmiştir. En bilinen türleri şunlardır:
Standart Ketojenik Diyet (SKD): En yaygın uygulanan türdür. Enerjinin yüzde 75’i yağ, yüzde 20’si protein, yüzde 5’i karbonhidrattan sağlanır.
Hedeflenen Ketojenik Diyet: Sporcuların tercih ettiği modeldir. Egzersiz öncesi ve sonrası ek karbonhidrat alımı yapılır.
Yüksek Proteinli Ketojenik Diyet: Daha fazla protein içerir; yüzde 60 yağ, yüzde 35 protein, yüzde 5 karbonhidrat oranına sahiptir.
Döngüsel Ketojenik Diyet (DKD): Sporcular tarafından uygulanan bu modelde belirli günlerde karbonhidrat alımı artırılır.
Bu diyet türleri, kişisel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle uygulama öncesi mutlaka uzman görüşü alınmalıdır.
KETOJENİK DİYETİN FAYDALARI NELERDİR? NE İŞE YARAR?
Ketojenik diyet, kilo kaybının yanı sıra birçok sağlık faydasıyla dikkat çeker. Kan şekeri seviyesini dengeleyerek insülin direncini azaltabilir, epilepsi nöbetlerini hafifletebilir ve beyin fonksiyonlarını destekler. Ayrıca vücuttaki inflamasyonu azaltarak Parkinson ve Alzheimer gibi nörolojik hastalıkların semptomlarını hafifletebilir.
Başlıca faydaları:
-
Yağ yakımını hızlandırarak kilo vermeyi destekler.
-
Kan şekerini ve insülin seviyesini dengeler.
-
Zihinsel netliği artırır ve odaklanmayı kolaylaştırır.
-
Enerji seviyesini gün boyu sabit tutar.
-
Kalp sağlığını destekler, iyi kolesterolü artırır.
Ancak uzun süreli uygulamalarda vitamin eksikliği, böbrek taşı veya karaciğer yağlanması gibi sağlık sorunları gelişebilir.
KETOJENİK DİYET NASIL YAPILIR?
Ketojenik diyetin temel prensibi, karbonhidrat alımını günde 50 gramın altına düşürmektir. Şeker, tahıl, nişasta ve yüksek karbonhidratlı meyveler diyetten çıkarılır. Su tüketimi artırılmalı, protein ve yağ oranı kişiye özel belirlenmelidir. Diyet planı, kan ve idrar tahlilleri sonucunda diyetisyen tarafından hazırlanmalıdır.
KETOJENİK DİYETTE HANGİ BESİNLER TÜKETİLEBİLİR?
Ketojenik diyet uygularken karbonhidrat oranı düşük, yağ oranı yüksek gıdalar tercih edilmelidir.
Tüketilebilecek besinler:
-
Et ürünleri (kuzu, dana, tavuk, hindi)
-
Yağlı balıklar (somon, uskumru, ton balığı)
-
Yumurta, peynir, tereyağı
-
Yeşil yapraklı sebzeler, biber, domates
-
Zeytinyağı ve hindistan cevizi yağı
-
Kuruyemişler ve tohumlar (ceviz, badem, keten tohumu)
KETOJENİK DİYETTE HANGİ BESİNLERDEN UZAK DURULMALIDIR?
Ketozis sürecinin sağlıklı ilerlemesi için karbonhidrat oranı yüksek gıdalar diyetten çıkarılmalıdır.
Kaçınılması gereken besinler:
-
Şekerli içecekler, tatlılar
-
Unlu mamuller
-
Patates, havuç gibi kök sebzeler
-
Baklagiller (fasulye, mercimek, bezelye)
-
Alkollü içecekler
-
Tatlandırıcılı ürünler
KETOJENİK DİYETTE ARA ÖĞÜNDE NE YENİR?
Keto diyeti sırasında enerji dengesini korumak için ara öğünlerde sağlıklı yağ içeren küçük porsiyonlar tercih edilir. Haşlanmış yumurta, bir avuç kuruyemiş, tam yağlı yoğurt, zeytin veya bitter çikolata önerilen ara öğün seçenekleri arasındadır.
KETOJENİK DİYETİN YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Ketojenik diyetin başlangıç döneminde vücut karbonhidrat yerine yağ yakımına alışmaya çalışırken bazı yan etkiler görülebilir.
Olası yan etkiler:
-
Yorgunluk ve halsizlik
-
Kabızlık
-
Baş ağrısı
-
Ağız kokusu
-
Mide bulantısı
-
Uyku problemleri
Bu etkiler genellikle geçicidir, ancak uzun sürmesi halinde uzman desteği alınmalıdır.
KETOJENİK DİYET ZAYIFLATIR MI?
Ketojenik diyet, vücudun enerji için yağ kullanmasını sağlayarak kilo kaybını hızlandırabilir. Ortalama olarak haftada 1-2 kilogram kayıp sağlanabilir. Tokluk hissini artırması nedeniyle kalori alımı azalır ve bölgesel yağlanma da azalabilir.
KİMLER KETOJENİK DİYET YAPMAMALIDIR?
Ketojenik diyet, bazı sağlık sorunlarına sahip kişiler için uygun değildir. Böbrek, karaciğer, tiroid veya pankreas hastalığı bulunan bireyler bu diyeti uygulamamalıdır. Ayrıca hamile kadınlar için de ketojenik beslenme önerilmez.