Bu kavram, külli irade ve cüzi irade olmak üzere iki ana başlık altında incelenir. Külli irade, Allah'ın sınırsız ve mutlak dileme gücünü ifade ederken, cüzi irade ise insana sınırlı da olsa tanınan seçme hürriyetini simgeler.
Külli irade ne anlama gelir?
Külli irade, Allah'ın sınırsız, mutlak ve kudretli dileme gücüdür. Yaratılıştan, evrenin işleyişine, doğa kanunlarından canlıların yaşam döngüsüne kadar her şey, Allah'ın külli iradesi altındadır. İnsanların veya diğer varlıkların iradesi, Allah'ın külli iradesine bağlıdır. Bu, evrendeki hiçbir olayın, Allah'ın dilemesi ve izni olmadan gerçekleşemeyeceği anlamına gelir. Allah'ın külli iradesi, her şeyi kuşatan bir güce sahiptir.
Allah'ın külli iradesi nedir?
Allah'ın külli iradesi, O'nun dilemesinin, hiçbir şarta ve sebebe bağlı olmadan gerçekleşmesidir. İnsanın iradesinin aksine, külli irade sınırsız ve mutlaktır. Evrendeki tüm olaylar, tüm canlıların kaderi, dünya ve ahiret, O'nun dilemesiyle var olmuştur ve var olmaya devam edecektir. İslam inancına göre, Allah'ın bu mutlak kudreti, O'nun eşsiz ve benzersiz olmasının bir göstergesidir.
Külli ve cüzi ne demektir?
Külli ve cüzi ne demektir? sorusunun cevabı, Arapça kökenli bu iki kelimenin zıt anlamlarında yatar:
-
Külli: "Tümü, hepsi, bütün" anlamına gelir. İslam inancında Allah'a ait olan, sınırsız ve mutlak iradeyi ifade eder.
-
Cüzi: "Parça, kısım, sınırlı" anlamına gelir. İnsanlara ve diğer canlılara verilen, sınırlı ve sorumlu oldukları iradeyi ifade eder.
Bu iki kavram, insanın kader ve irade arasındaki ilişkisini anlamada kilit rol oynar. İnsan, kendi cüzi iradesiyle bir seçimde bulunur, ancak bu seçimin sonucu, Allah'ın külli iradesiyle gerçekleşir.
Cüzi irade örnekleri nelerdir?
Cüzi irade, insanın bir olay karşısında "seçim yapma" veya "tercihte bulunma" yeteneğidir. Bu irade sınırlı olsa da, insanın eylemlerinden sorumlu olmasını sağlar. Cüzi irade örnekleri nelerdir?
-
Namaz kılmak veya kılmamak: Bir kişi, kendi iradesiyle namaz kılma veya kılmama kararı alır.
-
Ders çalışmak veya çalışmamak: Bir öğrencinin, kendi iradesiyle ders çalışmayı veya boş vakit geçirmeyi tercih etmesi.
-
Yemek yemek veya yememek: Bir kişinin ne yiyeceğine veya ne zaman yiyeceğine karar vermesi.
Bu örneklerde, kişi kendi cüzi iradesiyle bir seçimde bulunur. Ancak, bu seçimin sonucunun (örneğin namaz kılınca sevap kazanması) gerçekleşmesi, Allah'ın külli iradesine bağlıdır. Cüzi irade, insana sorumluluk yüklerken, külli irade tüm evrenin nihai kontrolünü elinde tutar.