İngiltere’de British Library arşivlerinde bulunan ve 1564 yılına ait olan İlahi Komedya nüshası, İngiliz ozan William Shakespeare’in eserlerinde İtalyan yazar Dante Alighieri’den alıntılar yaptığını kanıtladı.
1564 tarihli bu özel İlahi Komedya baskısı, dilbilimci ve şair John Florio’nun (1552-1625) notlarıyla dolu. İtalyan araştırmacılar Rita Monaldi ve Francesco Sorti’ye göre Florio tarafından yazılan bu notlar, Shakespeare’in oyunlarında Dante’nin eserlerinden alınmış birçok fikir ve doğrudan alıntıların yer aldığını ortaya koydu.
Florio’nun babası Floransalı, annesi ise Londralıydı. İtalyanca, İngilizce ve diğer dillerde uzman olan Florio, Boccaccio’nun Decameron ve Montaigne’in Denemeler eserlerini İngilizceye çevirmesiyle de tanınıyor.
İtalyan araştırmacı çift Monaldi ve Sorti, Florio’nun Shakespeare’in eserlerine doğrudan katkıda bulunduğunu ileri sürüyor. Araştırmacılar, Florio’nun, Shakespeare’in oyunlarında kullandığı terimleri önceden detaylıca açıkladığını belirtiyor. Bu keşif, Florio’nun Shakespeare’in bazı oyunlarının kaleme alınmasında doğrudan rol almış olabileceği fikrini güçlendirdi.
Araştırmacılara göre Florio’nun işaretlediği ve yorumladığı pasajlar Shakespeare’in oyunlarında açıkça görülüyor. Özellikle Dante’nin geçici şöhret için kullandığı “dünyevi söylenti” kalıbını rüzgâra benzettiği pasaj, Shakespeare’in Kral IV. Henry oyunundaki Rumour (Söylenti) karakterinin diyaloglarında dikkat çekici şekilde karşılık buluyor.
Dante’nin pasajı şu şekilde:
“Dünyevi söylenti, önce bir yönden, sonra başka bir yönden esen ve her yeni yönle birlikte isim değiştiren bir rüzgârdan başka bir şey değildir.”
Shakespeare’in Kral IV. Henry oyununda Rumour karakteri ise şöyle diyor:
“Hanginiz yüksek sesle Rumour (Söylenti) konuştuğunda işitme kanallarınızı kapayabilir? Ben, doğudan sarkık batıya kadar rüzgârı posta atım yapıp, bu dünya küresi üzerindeki üzerindeki eylemleri duyuruyorum.”
Bu benzerlik, Florio’nun Shakespeare’in eserleri için özellikle bu pasajı seçtiğinin açık bir kanıtı olarak gösterildi.
Büyük Yankı Uyandırdı
Monaldi ve Sorti’nin araştırmaları, akademik camianın da yoğun ilgisini çekti. Shakespearean Authorship Trust Başkanı William Leahy, araştırmacıları bulgularını yayımlamaya ve Shakespeare’in Dante’den aldığı ilhamı daha ayrıntılı araştırmaya çağırdı. Bulguların bilimsel veri platformu Zenodo üzerinde paylaşılması bekleniyor.
Araştırmanın önünü açan ve ilk kez Insubria Üniversitesi araştırmacısı Marianna Iannaccone tarafından keşfedilen bu nüsha, Monaldi ve Sorti’ye göre araştırmalarında önemli bir dönüm noktası oluşturdu. Araştırmacılar, gelecekte Shakespeare’in eserlerinde katkısı bulunan diğer isimleri tespit etmek için, “Artık elimizde yeni bir kriter var ve bu kriterin adı Dante,” açıklamasında bulundu.
Monaldi ve Sorti’nin araştırmaları, İtalya’da Solferino tarafından üç kitaplık Shakespeare’s Dante serisi olarak 2021 ve 2024 yıllarında yayımlandı. Araştırmanın İngilizce baskısının ise yakında yayımlanması planlanıyor.