Mondros Mütarekesi’nin ardından Anadolu’nun farklı bölgelerinde başlayan işgaller, yerel direniş hareketlerini de beraberinde getirdi. Bu sürecin en erken ve dikkat çeken örneklerinden biri, 19 Aralık 1918 tarihinde Hatay’ın Dörtyol ilçesine bağlı Karakese beldesinde yaşandı. Fransız işgal kuvvetlerine karşı açılan ateş, Millî Mücadele tarihinde “ilk kurşun” olarak anılan olaylar arasında yer aldı.
KARA MEHMET ÇAVUŞ’UN DÖRTYOL’DAKİ DİRENİŞİ
1894 yılında Dörtyol’un Özerli köyünde dünyaya gelen Mehmet, Birinci Dünya Savaşı’nda çavuş rütbesiyle askerlik yaptığı için “Kara Mehmet Çavuş” olarak tanındı. 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması’nın ardından, 11 Aralık 1918’de Fransız ordusu ve onları destekleyen Ermeni çeteleri Dörtyol ve çevresini işgal etti. İşgal sürecinde bölge halkına yönelik baskılar ve kötü muameleler, yerel direnişi hızlandırdı.
Fransız askerlerinin Karakese köyüne düzenlediği baskın sırasında Kara Mehmet Çavuş’un karşılık vermesiyle çatışma çıktı. Kaynaklara göre bu çatışmada çok sayıda Fransız askeri hayatını kaybetti. Olayın ardından Kara Mehmet Çavuş’un Gâvur Dağları’na çekilerek işgale karşı mücadelesini sürdürdüğü ifade ediliyor.
GÜNEY CEPHESİ’NDE MİLLÎ MÜCADELE’NİN BAŞLANGICI
Tarih yazımında Kara Mehmet Çavuş’un eylemi, Güney Cephesi’nde Kuva-yı Milliye ruhunun ortaya çıkışını hızlandıran bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Bu olay, Millî Mücadele’nin yalnızca Batı Anadolu ile sınırlı kalmadığını, Anadolu’nun güneyinde de işgale karşı silahlı direnişin erken dönemde başladığını gösterdi.
Dörtyol Belediye Başkanı Yaşar Toksoy da yaptığı açıklamalarda, ilk kurşunun İzmir’in işgalinden aylar önce Dörtyol’da sıkıldığını vurgulayarak, bu tarihin Millî Mücadele açısından taşıdığı öneme dikkat çekmişti. Araştırmacı yazar Kadir Aslan tarafından Genelkurmay Başkanlığı’na gönderilen bilgi ve belgelerde de ilk kurşunun 19 Aralık 1918’de Dörtyol Karakese’de sıkıldığı ifade edildi.
TARİHTE BUGÜNÜN ANLAMI
19 Aralık 1918’de Hatay’ın Dörtyol ilçesinde yaşanan bu olay, bireysel bir direnişten örgütlü mücadeleye giden sürecin simgelerinden biri olarak kabul ediliyor. Kara Mehmet Çavuş’un sıktığı ilk kurşun, Millî Mücadele’nin Güney Cephesi’ndeki fiilî başlangıcını temsil ederken, Anadolu genelinde şekillenen ulusal direniş bilincinin de erken bir yansıması olarak tarihteki yerini koruyor.