Uçakta seyahat eden herkes zaman zaman sarsıntı yaşar, işte buna türbülans denir. Peki türbülans nedir, neden oluşur ve uçakta nasıl hissedilir? Havadaki düzensiz ve ani hava akımları, uçağın sallanmasına ve titreşmesine yol açar. Çoğu yolcu için korkutucu olsa da türbülans uçuş güvenliğini tehlikeye atmaz ve uçaklar bu tür durumlara dayanacak şekilde tasarlanmıştır. Bu yazımızda türbülansın ne olduğunu, neden oluştuğunu, uçakta nasıl hissedildiğini ve korkuyu azaltma yollarını detaylı şekilde ele alıyoruz.
TÜRBÜLANS NEDİR, UÇAKTA TÜRBÜLANS NEDİR?
Türbülans havadaki düzensiz ve ani hareketlerin uçakta sarsıntıya neden olmasıdır. Basitçe söylemek gerekirse atmosferdeki hava akımlarının farklı yönlerde ve hızlarda hareket etmesi sonucunda oluşan titreşim ve dalgalanmalardır. Uçakta türbülans yolcuların en çok merak ettiği ve bazen korktuğu bir durumdur. Aslında uçuş güvenliği açısından son derece normal ve öngörülebilir bir olaydır. Pilotlar bu tür hava hareketlerini sık sık yaşar ve uçaklar da bu sarsıntılara dayanacak şekilde tasarlanır.
TÜRBÜLANS NEDEN OLUR?
Türbülansın en temel nedeni atmosferdeki farklı hava akımlarının karşılaşmasıdır. Yeryüzünden yükselen sıcak hava, soğuk hava akımlarıyla çarpıştığında türbülans meydana gelir. Ayrıca dağlık bölgeler, jet akımları, fırtına ve bulut oluşumları da türbülansın oluşmasında etkili olur. Hatta bulutsuz ve açık havada bile “clear air turbulence” yani açık hava türbülansı yaşanabilir. Bu nedenle türbülans yalnızca kötü havalarda değil her uçuşta yaşanabilecek doğal bir durumdur.
UÇAKTA TÜRBÜLANS NASIL OLUŞUR?
Uçakta türbülans uçağın farklı yönlerde hareket eden hava akımlarına girmesiyle ortaya çıkar. Tıpkı dalgalı bir denizde giden gemi gibi uçak da havada görünmez dalgalarla karşılaşır. Bu dalgalar uçağın sallanmasına, bazen hafif bazen daha güçlü sarsıntılar yaşanmasına yol açar. Uçak gövdesi, kanatları ve motorları, türbülansın oluşturduğu bu titreşimlere karşı dayanıklı şekilde üretilmiştir. Yani hissedilen sarsıntı aslında normaldir ve uçağın güvenliğini tehlikeye atmaz.
UÇAKTA TÜRBÜLANSTAN NASIL KORUNUR?
Türbülansı tamamen engellemek mümkün olmasa da alınabilecek bazı önlemler vardır. Pilotlar radar sistemleri sayesinde şiddetli hava akımlarını tespit ederek rotayı değiştirebilir. Yolcular ise türbülans sırasında emniyet kemerini takılı tutarak güvenliğini sağlayabilir. Uçuş esnasında sürekli kemer takılı kalmak, olası ani sarsıntılarda yaralanma riskini ortadan kaldırır. Ayrıca kabin ekibinin uyarılarını dinlemek ve sakin kalmak türbülansın yarattığı stresi azaltır.
TÜRBÜLANSTAN DÜŞEN UÇAK VAR MI?
Türbülans nedeniyle düşen bir yolcu uçağı kayıtlarda yoktur. Modern uçaklar en şiddetli türbülanslara bile dayanabilecek şekilde üretilmiştir. Türbülans sırasında yaşanan kazaların büyük çoğunluğu yolcuların kemer takmaması nedeniyle yaşanan yaralanmalardır. Uçak kazalarının nedeni türbülans değil teknik arızalar, pilotaj hataları veya kötü hava koşullarının birleşimidir. Bu nedenle “türbülans uçağı düşürür mü?” sorusunun cevabı nettir: Hayır, türbülans uçağı düşürmez.
TÜRBÜLANS EN ÇOK NE ZAMAN VE NEREDE OLUR?
Türbülans genelde fırtına bulutlarının yakınında, dağlık bölgelerde ve jet akımlarının yoğun olduğu yüksekliklerde daha sık görülür. Yaz aylarında yükselen sıcak hava akımları nedeniyle daha sık yaşanabilir. Kış aylarında ise jet akımları ve soğuk hava hareketleri türbülansı tetikler. Ayrıca uzun mesafeli, okyanus üstü uçuşlarda türbülans yaşanma ihtimali daha yüksektir.
TÜRBÜLANSTAN ETKİLENMEMEK MÜMKÜN MÜ?
Türbülans tamamen hissedilmeyecek şekilde engellenemez. Ancak pilotlar, türbülanslı bölgeleri radar ve hava raporları sayesinde önceden görerek uçağın rotasını değiştirebilir. Yolcular açısından ise en az etkilenmenin yolu kemer takmak ve kabin ekibinin talimatlarına uymaktır. Türbülans anında panik yapmak yerine bunun olağan bir süreç olduğunu bilmek de psikolojik olarak rahatlatıcıdır.
TÜRBÜLANS EN ÇOK NEREDE OLUR?
Türbülansın en çok görüldüğü yerler; dağlık bölgeler, fırtına bulutlarının çevresi, jet akımlarının yoğun olduğu bölgeler ve tropikal alanlardır. Örneğin Himalayalar veya And Dağları üzerindeki uçuşlarda daha yoğun türbülans yaşanabilir. Aynı şekilde ekvator çevresinde yükselen sıcak hava da türbülans ihtimalini artırır.
TÜRBÜLANS EN AZ NEREDE HİSSEDİLİR?
Uçakta türbülansı en az hissetmek için en uygun koltuklar kanat üstündeki koltuklardır. Uçağın ön kısmında türbülans orta şiddette, arka kısmında ise daha şiddetli hissedilir. Bu nedenle sarsıntıyı minimumda yaşamak isteyen yolcular, orta kısımda ve kanat hizasında oturmayı tercih edebilir.
UÇAK KAZASI VE TÜRBÜLANS İLİŞKİSİ
Türbülans ile uçak kazası arasında doğrudan bir ilişki yoktur. Türbülansın yarattığı risk yalnızca yolcu güvenliğiyle ilgilidir. Emniyet kemeri takılı olmayan yolcular, ani sarsıntılarda koltuktan fırlayabilir veya yaralanabilir. Ancak uçak türbülans nedeniyle düşmez. İstatistikler, uçak kazalarının neredeyse hiçbirinin yalnızca türbülans nedeniyle gerçekleşmediğini ortaya koymaktadır.
TÜRBÜLANS KORKUSU NASIL YENİLİR?
Türbülans korkusu yaşayan yolcular için en önemli adım bunun normal ve güvenli bir süreç olduğunu bilmektir. Uçakların türbülansa dayanıklı olduğu gerçeğini öğrenmek korkuyu azaltır. Ayrıca uçuş sırasında derin nefes almak, gevşeme tekniklerini denemek ve müzik dinlemek rahatlatıcı olabilir. Bazı havayolu şirketleri uçuş fobisi yaşayan yolcular için özel programlar da düzenlemektedir.
TÜRBÜLANS NEDEN KORKUTUCU GELİR?
Türbülansın korkutucu gelmesinin temel nedeni kontrol kaybı hissidir. Uçak sarsıldığında yolcular kendilerini güvensiz hissedebilir. Ayrıca sinema ve medyada türbülansın dramatize edilmesi de korkuyu artırır. Ancak bilinçli olmak türbülansın aslında uçuşun normal bir parçası olduğunu bilmek bu korkuyu azaltabilir.
Türbülans uçuş sırasında en sık karşılaşılan doğal bir olaydır. Havadaki düzensiz akımların uçağı sarsmasıyla oluşur ve tehlikeli değildir. Pilotlar türbülans konusunda eğitimlidir ve uçaklar da bu şartlara uygun olarak tasarlanır. Türbülansın ne olduğunu, neden olduğunu ve nasıl hissedildiğini bilmek yolcuların bu durumu daha sakin karşılamasını sağlar.
