Türkiye’de Kaç Anadolu Parsı Kaldı?
Türkiye’de kaç Anadolu parsı kaldığına dair kesin bir sayı bulunmamaktadır. Bunun temel nedeni, bu türün çok geniş bir alanda, oldukça gizli bir yaşam sürmesi ve genellikle yalnız dolaşmasıdır. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın yürüttüğü fotokapan izleme çalışmaları sonucunda elde edilen bulgular, Türkiye'de hâlâ yaşamakta olan birkaç birey bulunduğunu göstermektedir.
Şu ana kadar görüntülenen bireylerin çoğunluğunun erkek olduğu belirlenmiştir. Dişi Anadolu parsı bireylerine dair net görüntüler veya fiziksel bulgular ise henüz kamuoyuyla paylaşılmamıştır. Ancak erkek bireylerin varlığı, bölgede küçük de olsa bir popülasyonun hâlen yaşadığını ve üreme ihtimalinin bulunduğunu göstermektedir. Bu durum, türün geleceği açısından son derece önemlidir.
Anadolu Parsının Nesli Gerçekten Tükendi mi?
Anadolu parsı, uzun yıllar boyunca Türkiye'de nesli tükenmiş bir tür olarak kabul edilmiştir. Özellikle 1974 yılında Ankara'nın Beypazarı ilçesinde vurulan bir pars, bilimsel kaynaklarda Türkiye’deki son örnek olarak kayıtlara geçmiştir. Bu olaydan sonra yaklaşık 40 yıl boyunca Anadolu parsına dair herhangi bir kayıt bulunamamıştır.
Ancak bu durum, 2018 ve 2019 yıllarında değişmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından Şırnak’ın Cudi Dağı bölgesine yerleştirilen fotokapanlar sayesinde Anadolu parsına ait net görüntüler elde edilmiştir. Bu gelişme, türün Türkiye’de hâlâ yaşadığını ve neslinin tamamen tükenmediğini bilimsel olarak kanıtlamıştır.
Dolayısıyla Anadolu parsı için “nesli tükenmiş” ifadesi artık geçerli değildir. Ancak tür, Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) ve Türkiye’nin ulusal biyolojik çeşitlilik stratejileri kapsamında “kritik derecede tehlike altında” kategorisinde yer almaktadır.
Anadolu Parsı Son Kez Nerede Görüntülendi?
Anadolu parsı son olarak 25 Mayıs 2024 tarihinde Şırnak’ın Cudi Dağı bölgesinde görüntülendi. Bu görüntüler, termal kameralar ve fotokapan sistemleri sayesinde elde edilmiştir. Görüntülerde bir Anadolu parsının, doğal yaşam ortamında dolaşırken başka bir yırtıcıyla (muhtemelen bir sırtlan) karşı karşıya geldiği anlar yer almaktadır.
Daha önce de 28 Kasım 2023 tarihinde aynı bölgede başka bir Anadolu parsı görüntüsü kamuoyuyla paylaşılmıştı. Bu kayıtlar, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yürüttüğü uzun soluklu izleme ve koruma çalışmalarının başarılı sonuçlarından biri olarak değerlendirilmektedir.
Yetkililer, parsın doğal yaşam alanını korumak amacıyla kesin koordinat bilgilerini ve bölgesel detayları kamuoyu ile paylaşmamaktadır. Bu da, hem türün güvenliği hem de doğal yaşam dengesinin korunması açısından alınmış bilinçli bir önlemdir.
Anadolu Parsı Hangi Bölgelerde Yaşayabilir?
Geçmişte Anadolu parsı, Ege'den Doğu Anadolu'ya kadar çok geniş bir alanda yaşamaktaydı. Özellikle Toroslar, Amanoslar, Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yayılış gösterdiği bilinmektedir. Günümüzde ise varlığı sadece Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne dair kesin görüntülerle kanıtlanabilmiştir.
Bununla birlikte uzmanlar, özellikle dağlık, ormanlık ve insan faaliyetlerinden uzak alanlarda hâlâ keşfedilmemiş bireylerin bulunabileceğini düşünmektedir. Bu nedenle Türkiye'nin farklı bölgelerinde de izleme çalışmaları yapılmaktadır.
Anadolu Parsı Neden Bu Kadar Nadir?
Anadolu parsının bu denli nadir görülmesinin birkaç temel nedeni vardır:
- Habitat kaybı: İnsan yerleşimi, tarım faaliyetleri ve ormansızlaşma nedeniyle yaşam alanları büyük ölçüde daralmıştır.
- Yasadışı avcılık: Geçmişte trofe avcılığı ve derisi için yapılan kaçak avcılıklar nedeniyle birey sayısı ciddi şekilde azalmıştır.
- Yavaş üreme: Parslar doğal olarak yavaş üreyen türlerdir. Bu da azalan popülasyonların toparlanmasını zorlaştırmaktadır.
Bu nedenlerle Anadolu parsı, Türkiye’nin en tehdit altındaki büyük memelilerinden biridir.
Anadolu Parsını Korumak İçin Ne Yapılıyor?
Tarım ve Orman Bakanlığı, Anadolu parsının korunması için özel projeler yürütmektedir. Bu projeler arasında şunlar yer almaktadır:
- Fotokapan ve termal kamera sistemleriyle izleme
- Yaban hayatı uzmanlarıyla iş birliği içinde habitat analizleri
- Koruma altındaki alanlarda av yasağının daha sıkı denetlenmesi
- Yerel halkın bilgilendirilmesi ve farkındalık kampanyaları
- Uluslararası doğa koruma kuruluşlarıyla ortak projeler geliştirilmesi
Ayrıca bu türle ilgili elde edilen her yeni görüntü ve bilgi, bilimsel yayınlarla da desteklenerek hem kamuoyunun bilinçlendirilmesi hem de akademik çevrelerin konuya ilgisinin sürdürülmesi sağlanmaktadır.
Anadolu Parsı Yaşıyor Ama Tehlikede
Anadolu parsı, Türkiye'nin doğal zenginliğinin önemli bir parçasıdır. Uzun yıllar boyunca nesli tükendi sanılsa da son yıllarda elde edilen bulgular, bu yırtıcının hâlâ Anadolu topraklarında yaşadığını ortaya koymuştur. Ancak sayısı çok az olan bu tür, ciddi tehdit altındadır ve yok olma riskiyle karşı karşıyadır.
Bu nedenle Anadolu parsının korunması, sadece devlet kurumlarının değil, halkın da sorumluluk alması gereken bir konudur. Bilinçli bir kamuoyu, etkili koruma önlemleri ve sürdürülebilir doğa yönetimi politikaları sayesinde Anadolu parsı, yeniden Anadolu’nun dağlarında özgürce dolaşabilecektir.