Son yıllarda Karadeniz Bölgesi’nde, özellikle de Rize’de bitkilere verdiği zararla dikkat çeken Vampir Kelebek yeniden gündemde. Balkonlardan evlere kadar giren bu istilacı tür hakkında “Vampir Kelebek nedir, insanlara zararlı mı, Türkiye’de yayılıyor mu, Rize’de neden çoğaldı?” gibi sorular vatandaşlar tarafından sıkça araştırılıyor. İşte detaylar...
Vampir Kelebek nedir?
Bilimsel adı Ricania simulans olan Vampir Kelebek, teknik olarak bir çekirge türüdür, ancak dış görünüşü kelebeğe benzediği için bu isimle anılır. Kökeni Asya’ya dayanan bu zararlı tür, bitkilerin öz suyunu emerek onları kurutur. Özellikle çay, fındık ve sebze bitkileri üzerinde büyük ekonomik kayıplara yol açabilecek kadar etkili olabilir.
Türkiye’de ilk kez yaklaşık 10 yıl önce görülen Vampir Kelebek, özellikle yaz aylarında Rize, Artvin ve Trabzon gibi nemli ve yeşil alanlarda yayılım göstermeye başladı. Gündüzleri ağaçlarda, akşam saatlerinde ise ışığa yönelerek balkon, pencere ve ev duvarlarına gelmeleriyle dikkat çekerler.
Vampir Kelebek insanlara zararlı mı?
Hayır, Vampir Kelebek insan sağlığına doğrudan bir zarar vermez. Isırmaz, zehirli değildir, hastalık taşıdığına dair herhangi bir bilimsel veri bulunmamaktadır. Ancak sayıca çok olduklarında psikolojik rahatsızlığa, ev içinde rahatsız edici bir ortama sebep olabilirler.
Ayrıca üzerlerine temas edildiğinde koku yayabilirler, bu da bazı insanlarda rahatsızlık hissine neden olabilir. Ancak bu kokunun da sağlığa zararlı olmadığı bilinmektedir.
Bitkilere nasıl zarar veriyor?
Vampir Kelebek, bitki özsuyu ile beslenir. Bu canlılar, yaprakların içinden öz suyu emerek hem bitkinin büyümesini engeller hem de erken kurumalara yol açar. En büyük tehdit şu ürünlere yönelik:
Çay bitkisi
Fındık ağacı
Domates, biber gibi sebzeler
Ornamental (süs) bitkileri
Narenciye ve meyve ağaçları
Ayrıca, bitki özsuyu emildiğinde salgıladıkları tatlımsı bir madde, mantarların üremesine sebep olarak bitkilerin yapraklarını karartır ve hastalığa açık hale getirir.
Türkiye’de yayılıyor mu?
Evet. Başlangıçta sadece Rize’de görülen Vampir Kelebek, bugün Karadeniz kıyılarında Trabzon, Artvin, Giresun ve zaman zaman Samsun’a kadar yayılmış durumdadır. Bu yayılma, iklim değişikliği ve nemli hava koşullarının da etkisiyle her yıl artış göstermektedir.
Ziraat Mühendisleri ve entomologlar (böcek bilimciler), özellikle Rize ve çevresinde ekili alanlarda gözlemler yaparak popülasyonun kontrol altına alınması gerektiğini vurguluyor. Ancak kimyasal mücadeleye dair henüz yaygın bir yöntem geliştirilememiştir.
Rize’de neden çoğaldı?
Vampir Kelebek, nemli, yağışlı ve yeşil alanları seviyor. Rize’nin yüksek nem oranı, bol yağışı ve çay bahçeleriyle dolu olması bu böceğin üremesi için ideal koşulları sağlıyor. Ayrıca iklimin ısınması, bu türün daha hızlı çoğalmasına ve yeni bölgelere yayılmasına neden oluyor.
Evlerde görülme sıklığı ise, yaz aylarında artan sıcaklık ve nemle beraber ışığa yönelme içgüdüsünden kaynaklanıyor. Akşam saatlerinde balkon ışıkları açık olan evlerin duvarlarına ve pencerelerine konarak, bazen ev içine kadar girebiliyorlar.
Vampir Kelebekten nasıl korunulur?
Ev ve bahçelerde Vampir Kelebek'ten korunmak için şunlar öneriliyor:
Balkon ve pencere ışıklarını akşam saatlerinde azaltmak
Sineklik kullanmak
Doğal yapışkan tuzaklar kurmak
Evde görüldüğünde ıslak bez veya elektrikli sinek öldürücü kullanmak
Bahçede ise zararlılarla mücadelede biyolojik kontrol yöntemleri denenmekte
Vampir Kelebek, insanlara zarar vermeyen ancak bitkiler için büyük tehdit oluşturan istilacı bir türdür. Rize başta olmak üzere Karadeniz’de hızla yayılmaya devam eden bu böcek türü, özellikle tarımsal üretimi olumsuz etkileyebilir. Yetkililer, popülasyonun kontrol altına alınması için biyolojik mücadele ve bölgesel bilinçlendirme çalışmalarına ağırlık verilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Haberin Burada'nın haberine göre, uzmanlar bu türün ciddiye alınması ve üreticilerin uyarılması gerektiğini vurguluyor. Özellikle çay ve fındık üretimi yapan çiftçilerin, erken tedbir alması bu istilanın kontrol altına alınmasında kritik öneme sahip.