Özellikle kendi kararlarını alma veya işlerini yönetme becerisi bulunmayan kişilerin menfaatlerini güvence altına almayı hedefler. Sadece hukuki bir kavram olmamakla birlikte, siyasette ve toplumsal ilişkilerde de metaforik olarak sıkça kullanılır. Peki, vesayet ne anlama gelir ve kimler bu hukuki koruma altına alınabilir?
Vesayet Ne Anlama Gelir?
Hukuki terim olarak vesayet, reşit olmayan veya akıl sağlığı ya da bedensel engeli nedeniyle kendi işlerini göremeyen kişilerin haklarının ve menfaatlerinin yasal bir koruyucu (vasi) tarafından korunmasıdır. Bu durum, bireyin hukuki işlemlerde temsil edilmesi, mal varlığının yönetilmesi ve kişisel bakımının sağlanması gibi sorumlulukları içerir. Vesayet, devletin, savunmasız bireyleri koruma görevini yerine getirmesinin bir yoludur.
Siyasette Vesayet Ne Demek?
Siyasette vesayet kavramı, hukuki anlamından farklı olarak, bir kurumun veya gücün, seçilmiş siyasi otoriteler üzerinde kontrol kurması ve onların kararlarını etkilemesi durumunu ifade eder. Bu, genellikle demokratik süreçlere müdahale olarak yorumlanır. Askeri vesayet, yargı vesayeti gibi terimler, halkın iradesiyle iş başına gelen yönetimlerin, seçimle gelmeyen güçler tarafından yönlendirildiğini iddia eden durumlarda kullanılır.
Vesayet Yetkisi Ne Demektir?
Vesayet yetkisi, mahkeme tarafından atanan vasinin, vesayet altındaki kişi adına yasal işlem yapma ve onun menfaatlerini koruma hakkını ifade eder. Vasi, vesayet altındaki kişinin mal varlığını yönetir, gerekli hukuki süreçleri yürütür ve kişisel ihtiyaçlarını karşılar. Ancak vasinin tüm eylemleri, yasal sınırlar içindedir ve mahkemenin denetimine tabidir. Bu yetki, keyfi kullanılamaz ve asıl amaç her zaman vesayet altındaki kişinin çıkarlarını gözetmektir.
Vesayet Altındaki Kişiye Ne Denir?
Vesayet altına alınan kişiye "vesayet altındaki" veya hukuk dilinde "kısıtlı" denir. Bu kişi, yasal olarak kendi adına işlem yapma yetisini kaybeder. Örneğin, bir mülk satışı veya büyük bir finansal işlem gibi önemli kararlar, onun adına vasi tarafından ve mahkeme onayıyla gerçekleştirilir.
Kimler Vesayet Altına Alınabilir?
Türk Medeni Kanunu'na göre, belirli şartları taşıyan kişiler mahkeme kararıyla vesayet altına alınabilir:
- Yaş Küçüklüğü: Reşit olmayan (18 yaşını doldurmamış) ve velayet altında bulunmayan çocuklar.
- Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı: Akıl sağlığı yerinde olmadığı için kendi kararlarını veremeyen veya işlerini yönetemeyen kişiler.
- Savurganlık, Alkol veya Uyuşturucu Bağımlılığı: Kendi mal varlığını tehlikeye atacak derecede savurganlık yapan veya bağımlılık nedeniyle ailesini ve kendisini zor duruma düşüren kişiler.
- Kötü Yönetim: Mal varlığını kötü yöneten ve bu durumun kendisini veya ailesini yoksulluğa sürükleme tehlikesi bulunan kişiler.
Vasi ile Vesayet Arasındaki Fark Nedir?
- Vesayet: Bir hukuki kurum, bir statüdür. Bireyin korunmasını sağlayan hukuki mekanizmanın adıdır.
- Vasi: Vesayet kurumunu yürüten, mahkeme tarafından atanan kişidir. Vesayet altındaki kişinin haklarını koruyan, onun adına hareket eden yasal temsilcidir.
Özetle, vesayet bir süreç veya durumken, vasi bu süreci yöneten kişidir.
