Türkiye’nin birçok bölgesinde artan besin zehirlenmesi vakaları sonrası Acil Tıp Uzmanı Dr. Ayşegül İşlek Yüksel, hastalık belirtilerinin ortaya çıkış sürecinden riskli gıdalara kadar önemli bilgiler paylaştı. Yüksel, özellikle 30 dakika ile 72 saat arasında görülebilen belirtilerin bazı bakteriler nedeniyle ağır seyredebildiğini, kış aylarında ise vakaların daha ölümcül sonuçlara yol açabileceğini belirtti.
BELİRTİ SÜREÇLERİ
Acil Tıp Uzmanı Dr. Ayşegül İşlek Yüksel, “Besin zehirlenmelerinde hastalık belirtileri 30 dakika ile 72 saat arasında ortaya çıkabilir” diyerek farklı bakterilerin taşıdığı riskleri sıraladı. Yüksel, bazı zehirlenmelerin hafif seyrettiğini ancak özellikle bebekler, çocuklar, gebeler, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde daha ağır sonuçlar görülebileceğini ifade etti.
RİSK GRUPLARI
Uzm. Dr. Yüksel, besin zehirlenmesinin her yaş grubunda görülebileceğini ancak belirli gruplarda etkilerin daha yoğun yaşandığını aktardı. Bu gruplar arasında bebekler, çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler bulunuyor. Kış aylarında görülen vakaların besin ve kişi temelli faktörlere bağlı olarak daha ağır seyredebildiği belirtildi.
VÜCUDUN TEPKİ MEKANİZMASI
Uzm. Dr. Yüksel, “Aslında bu semptomlar korkulacak düşmanlar değil, vücudun zehri dışarı atma yöntemleridir” diyerek kusma ve ishal belirtilerinin savunma mekanizması olduğunu belirtti. “İshali durdurucu ilaçlar, gıda zehirlenmesine yol açan etkenin dışarı atılmasını geciktirebilir” ifadesiyle bilinçsiz ilaç kullanımının tehlikesine dikkat çekti.
RİSKLİ BESİNLER VE BAKTERİLER
Besin zehirlenmesine yol açan çeşitli bakterilerin hangi kaynaklardan bulaştığı ve vücutta nasıl etki gösterdiği uzman tarafından şöyle açıklandı:
Salmonella: Çiğ veya iyi pişmemiş tavuk, kırmızı et, yumurta, balık ve pastörize edilmemiş süt ürünleri risk taşıyor. Sokak sütleri salmonella açısından yüksek tehlike oluşturuyor.
Clostridium botulinum: Evde hazırlanan ve uygun şekilde hazırlanmamış konserveler, bu bakterinin oluşturduğu botulinum toksini nedeniyle ciddi zehirlenmelere yol açabiliyor. Kapakları şişkin konserveler risk göstergesi olarak belirtiliyor.
E. coli: Çiğ veya iyi pişmemiş kıyma, pastörize edilmemiş sütler, dışkı ile bulaşmış sular ve iyi yıkanmamış sebzeler en riskli kaynaklar arasında bulunuyor.
Staphylococcus aureus: İnsan derisinde ve mukozasında doğal olarak bulunan bakteri, özellikle süt ürünleri, salatalar, kremalı pastalar ve çiğ etlerde üreyebiliyor.
Bacillus cereus: Pirinç, makarna, kremalar ve sütlü tatlılarda hızla üreyebilen bakteri, uygun olmayan koşullarda bekletilen pişmiş pirinçli yemeklerde zehirlenmeye neden olabiliyor.
Listeria monocytogenes: Çiğ et, tavuk, dondurulmuş ürünler ve süt ürünlerinde bulunabilen bakteri soğuk ortamlarda dahi çoğalabiliyor.
Vibrio türleri: Özellikle yaz aylarında ısınan deniz suyunda artış gösteren bakteri, az pişmiş kabuklu deniz ürünleri tüketimi sonrası gastroenterite yol açabiliyor.
BELİRTİ SÜRESİ
Uzm. Dr. Yüksel, “Hastalık belirtileri 30 dakika ile 72 saat arasında ortaya çıkabilir” diyerek zehirlenme sürecinin kişiden kişiye değişebildiğini ifade etti. Hastalık döneminin genellikle 1-3 gün sürdüğü, bazı durumlarda bir haftaya kadar uzayabildiği aktarıldı.
ACİL SERVİSE BAŞVURULMASI GEREKEN DURUMLAR
Uzm. Dr. Yüksel, acil müdahale gerektiren durumları şöyle sıraladı:
Nörolojik belirtiler: Bilinç bulanıklığı, çift görme, baş ağrısı, nöbet gibi şikayetlerin eşlik etmesi.
Solunum sıkıntısı: Kusma ve ishal ile birlikte nefes darlığı görülmesi.
Süre ve şiddet: Kanlı ishal, boyun sertliği ve ateş, iki günden uzun süren belirtiler.
Botulizm şüphesi: “Konserve tüketimi sonrası gelişen, ilerleyici kas güçsüzlüğü ve nörolojik semptomlarda mutlaka hekime konserve ürün tüketildiği söylenmelidir.”
Ayrıca, “Herhangi bir zirai ilaç ile temas öyküsü varsa mutlaka hekime bildirilmelidir” ifadeleri hatırlatıldı.