Britanya açıklarında Kuzey Denizi’nin derinliklerinde bulunan Silverpit kraterinin, 43 milyon yıl önce bir asteroit çarpmasıyla oluştuğu kesinleşti. Heriot-Watt Üniversitesi öncülüğünde yapılan araştırma, yeni sismik görüntüler ve kaya örnekleri sayesinde uzun süredir devam eden tartışmalara son verdi.
ASTEROİT ÇARPMASI KUZEY DENİZİ’NDE DEV TSUNAMİ OLUŞTURDU
Heriot-Watt Üniversitesi bilim insanları, 2002’de keşfedilen ve yıllarca jeolojik kökeni tartışma konusu olan Silverpit kraterini yeniden inceledi. Araştırmada, bölgede açılan bir petrol kuyusundan alınan örneklerde çarpma basıncına özgü yapılar taşıyan “şoklanmış” kuvars ve feldispat kristalleri bulundu. Bu kristaller, kraterin asteroit çarpmasıyla oluştuğunu kesin olarak ortaya koydu. Çalışma Nature Communications dergisinde yayımlandı.
Çarpışmanın batı yönünden düşük açıyla gerçekleştiği, 160 metre genişliğindeki asteroidin deniz tabanına çarparak 1,5 kilometre yüksekliğe ulaşan su ve kaya sütunu oluşturduğu belirlendi. Bu olayın ardından 100 metreyi aşan tsunamilerin ortaya çıktığı tespit edildi.
KORUNMUŞ YAPISI BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR İÇİN ÖNEMLİ
Yaklaşık 3 kilometre çapındaki Silverpit krateri, 20 kilometrelik konsantrik faylarla çevrili yapısını günümüze kadar korudu. Merkezi zirvesi, halka hendeği ve ikincil kraterleriyle olağanüstü iyi korunmuş olması, bilim insanlarına deniz altında oluşan kraterleri incelemek için eşsiz bir fırsat sunuyor.
Dünya genelinde kara üzerinde yaklaşık 200, deniz altında ise yalnızca 33 onaylı çarpma krateri bulunuyor. Bu açıdan Silverpit, nadir örneklerden biri olarak dikkat çekiyor.
DİĞER ÇARPIŞMA KRATERLERİYLE KARŞILAŞTIRILDI
Silverpit’in oluşumu, Dünya’daki diğer büyük kraterlerle de karşılaştırıldı. Meksika’daki Chicxulub krateri, dinozorların yok oluşuyla ilişkilendirilirken; Afrika batısında keşfedilen Nadir krateri, okyanusların kozmik olayların izlerini saklayabildiğini gösteriyor. Silverpit ise deniz tabanında korunmuş yapısıyla farklı bir örnek teşkil ediyor.
Araştırmacılar, 3D sismik görüntüler ve biyostratigrafik verilerle kraterin 43–46 milyon yıl önce, orta Eosen döneminde oluştuğunu belirledi. Bu dönem, küresel iklimsel ve jeolojik değişimlerin yoğun yaşandığı bir zaman dilimi olarak kayıtlara geçti.
BİLİM İNSANLARI YENİ VERİLERLE ÇALIŞACAK
Imperial College London’dan Gareth Collins, çarpma hipotezinin en tutarlı açıklama olduğunu düşündüklerini, yeni elde edilen veriler sayesinde çarpışmaların gezegenlerin yüzeyini nasıl şekillendirdiğini daha ayrıntılı inceleyebileceklerini ifade etti.