Ağız içinde aniden beliren, konuşmayı, yemek yemeyi hatta su içmeyi bile zorlaştıran küçük beyaz yaralara halk arasında “aft” denir. Tıbbi adı aftöz ülser olan bu lezyonlar, toplumda oldukça yaygındır ve hemen herkes hayatında en az bir kez aft sorunu yaşamıştır. Peki aft nedir, neden olur ve nasıl geçer? Bu yazımızda aftın tanımından sebeplerine, tedavi yöntemlerinden evde uygulanabilecek çözümlere kadar merak edilen tüm soruları detaylıca yanıtladık.
AFT NEDİR, TANIMI VE ANLAMI NE?
Aft ağız içinde yanak, dil, dudak içi, damak ve boğaz çevresinde oluşabilen, beyaz veya sarı renkte, etrafı kızarık ve genellikle ağrılı küçük ülserlerdir. Boyutları birkaç milimetreden bir santimetreye kadar değişebilir. Tıbbi olarak “aftöz stomatit” ya da “aftöz ülser” olarak adlandırılır. Bulaşıcı değildir ancak sık tekrar etme özelliğine sahiptir.
AFT NASIL GEÇER, TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Aft genelde 7–10 gün içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bu süreçte ağrıyı hafifletmek ve iyileşmeyi hızlandırmak için bazı yöntemler uygulanabilir:
Tıbbi Tedavi: Eczanelerde satılan aft jelleri, gargaralar, kortizonlu kremler ve antiseptik solüsyonlar yarayı kurutarak rahatlama sağlar.
Doğal Yöntemler: Karbonatlı su ile gargara yapmak, tuzlu su ile ağız çalkalamak, papatya çayıyla gargara yapmak gibi doğal çözümler ağrıyı hafifletebilir.
Vitamin ve Mineral Takviyesi: Eğer aft vitamin eksikliğinden kaynaklanıyorsa, hekimin önerisiyle B12, demir veya çinko takviyesi kullanılabilir.
AFT NEDEN OLUR, BELİRTİLERİ
Aftın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bazı faktörlerin tetikleyici olduğu düşünülür:
- Bağışıklık sistemi zayıflığı
- Stres ve yorgunluk
- Ağız içi travmaları (diş fırçası darbeleri, yanak ısırma, sert yiyecekler)
- Vitamin ve mineral eksiklikleri (özellikle B12, folik asit, demir)
- Hormonel değişiklikler
- Baharatlı, asitli ve aşırı tuzlu yiyecekler
Belirtileri ise genellikle ağız içinde yanma hissiyle başlar. Birkaç saat içinde beyaz renkte yuvarlak bir yara oluşur. Yemek yerken, konuşurken hatta diş fırçalarken bile ağrıya sebep olabilir.
AFT NEDEN DOLAYI OLUR?
Aftın en sık nedenleri arasında stres, bağışıklık sistemi zayıflığı ve beslenme yetersizlikleri yer alır. Ayrıca bazı diş macunlarının içeriğinde bulunan sodyum lauril sülfat maddesinin aft oluşumunu artırabileceği bilinmektedir. Sık sık tekrarlayan aftlar ise bazen gizli hastalıkların habercisi olabilir. Bu nedenle sürekli aft şikâyeti yaşayan kişilerin doktora başvurması önerilir.
AFT EN HIZLI NASIL GEÇER?
Aftı hızlı geçirmek için şu yöntemler öne çıkar:
Kortizonlu ağız jelleri (ilaç tedavisi)
Antiseptik gargara solüsyonları
Ağrıyı azaltmak için lidokain içeren lokal anestezik solüsyonlar
Doğal çözümlerden karbonatlı su veya tuzlu su gargarası
Bu yöntemler aftın tamamen ortadan kalkmasını sağlamasa da iyileşme süresini kısaltabilir.
AĞIZ İÇİ AFT KAÇ GÜNDE GEÇER?
Genellikle küçük aftlar 7–10 gün içinde kendiliğinden iyileşir. Daha büyük ve derin aftlar ise 2–3 haftaya kadar sürebilir. İyileştikten sonra iz bırakmazlar. Ancak sürekli tekrar eden aftlar başka sağlık sorunlarının işareti olabileceği için önemsenmelidir.
ÜZÜNTÜDEN AFT ÇIKAR MI?
Evet, stres ve yoğun üzüntü aft oluşumunu tetikleyebilir. Psikolojik faktörler bağışıklık sistemini zayıflatarak aftın ortaya çıkmasına zemin hazırlar. Bu nedenle “üzüntüden aft çıkar mı?” sorusunun yanıtı “evet”tir. Stres yönetimi, uyku düzeni ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları aft oluşumunu azaltabilir.
EVDE AFT NASIL GEÇER?
Evde aft tedavisi için uygulanabilecek bazı yöntemler:
Karbonatlı su ile gargara
Tuzlu su ile ağız çalkalama
Papatya çayı veya adaçayı ile gargara
Soğuk yoğurt ya da süt tüketmek
Tahriş edici yiyeceklerden (asitli, baharatlı, çok sıcak yiyecekler) uzak durmak
Bu yöntemler tamamen doğal olup, aftın verdiği acıyı azaltabilir.
SÜREKLİ AFT ÇIKMASI SEBEBİ NE?
Sürekli aft çıkmasının sebepleri şunlar olabilir:
Vitamin eksiklikleri: B12, demir, folik asit
Bağışıklık sistemi sorunları
Hormonal değişiklikler
Gizli hastalıklar (Çölyak, Behçet hastalığı, Crohn hastalığı gibi)
Sürekli aft problemi yaşıyorsanız mutlaka bir doktora görünmeniz gerekir.
AFT NE EKSİKLİĞİNDEN ÇIKAR?
Aftın en sık görülen nedenlerinden biri vitamin ve mineral eksiklikleridir. Özellikle:
B12 vitamini eksikliği
Demir eksikliği
Folik asit eksikliği
Bu eksiklikler ağız içi yaralarının sık sık oluşmasına sebep olabilir.
MADEN SUYU AFT İÇİN İYİ MİDİR?
Maden suyu içerdiği mineraller sayesinde ağız sağlığı için faydalı olabilir. Ancak asitli yapısı nedeniyle aftın üzerine direkt temas ettiğinde yanma ve acı hissini artırabilir. Bu nedenle aft tedavisinde doğrudan maden suyu tüketmek önerilmez. Onun yerine vitamin desteği ve doğal gargaralar daha faydalı olacaktır.
Aft toplumda yaygın görülen ancak çoğu zaman önemsenmeyen bir ağız sağlığı problemidir. “Aft nedir, neden olur, nasıl geçer?” sorularının yanıtı aslında yaşam alışkanlıklarımızda gizlidir. Stres, vitamin eksiklikleri ve ağız hijyenine dikkat edilmemesi aftı tetikleyen en önemli faktörlerdir. Kısa sürede geçen basit yaralar olsa da, sürekli tekrar eden aftlar daha ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir. Bu nedenle şikâyetler uzun süre devam ederse mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır.