Peki, meslek hastalığı nedir, neden oluşur ve bu konuda kimler risk altındadır? İş sağlığı ve güvenliği kavramı, örnekler, sebepler ve sık sorulan sorularla bu önemli başlığı tüm yönleriyle ele alıyoruz.
İSG Açısından Meslek Hastalıkları
İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), çalışanların iş yerindeki tüm faaliyetlerinde bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumayı hedefler. İSG kapsamında meslek hastalığı, işyerinde maruz kalınan zararlı etkenler sonucu ortaya çıkan, genellikle uzun süreli ve tekrarlayan hastalıkları ifade eder.
İSG’nin amacı,
- Hastalıkların erken teşhisi ve önlenmesi,
- Çalışanların sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağlamak,
- Hastalığa neden olabilecek faktörleri belirleyip ortadan kaldırmaktır.
Tanımı: Meslek Hastalığının Anlamı
Meslek hastalığı en genel anlamıyla, bir çalışanın yürüttüğü işin özellikleri nedeniyle ortaya çıkan hastalık olarak tanımlanır. Türk İş Kanunu’na göre, sigortalının çalışma ortamında veya işin yürütümü sırasındaki tekrarlanan olayın etkisiyle meydana gelen geçici veya kalıcı bedensel ya da ruhsal hastalıklardır.
Kısa Açıklama
Kısa bir ifadeyle meslek hastalığı,
İşin niteliğinden veya çalışma koşullarından dolayı, zaman içinde oluşan ve çalışanın sağlığını kalıcı veya geçici olarak olumsuz etkileyen hastalıktır.
Tanımlayınız: Ne Zamandan İtibaren Meslek Hastalığı Sayılır?
Bir hastalığın “meslek hastalığı” olarak kabul edilmesi için;
- Hastalığın, yürütülen işin gereği olarak ortaya çıkması gereklidir.
- Hastalığın işyerinde maruz kalınan fiziksel, kimyasal, biyolojik veya psikososyal etkenlerle ilişkilendirilebilir olması şarttır.
- Yasal olarak tanımlanmış meslek hastalıkları listesinde yer almalıdır.
Açıklayınız: Nasıl ve Neden Ortaya Çıkar?
Meslek hastalıklarının oluşmasında çok sayıda faktör rol oynar. Bunları genel olarak aşağıdaki gibi açıklayabiliriz:
- Kimyasal Faktörler: Zehirli gazlar, tozlar, kimyasal buharlar.
- Fiziksel Faktörler: Gürültü, titreşim, radyasyon, yüksek veya düşük sıcaklıklar.
- Biyolojik Faktörler: Bakteri, virüs, mantar gibi mikroorganizmalar.
- Ergonomik Faktörler: Hatalı çalışma pozisyonu, tekrar eden hareketler.
- Psikososyal Faktörler: Stres, aşırı iş yükü, mobbing.
Çoğunlukla hastalıklar, tekrarlayan ve uzun süreli maruziyetten sonra ortaya çıkar.
9. Sınıf Seviyesinde Meslek Hastalıkları Bilgisi
Meslek hastalığı konusu, 9. sınıf İSG ve sağlık bilgisi derslerinde de işlenmektedir. Bu seviyede öğrenciler aşağıdaki temel bilgileri öğrenirler:
- Meslek hastalığının tanımı ve önemi,
- Çalışma ortamında güvenliğin neden gerekli olduğu,
- Çeşitli meslek hastalığı türleri ve korunma yolları,
- İş sağlığını etkileyen başlıca risk faktörleri.
Bu bilgiler sayesinde gençler iş hayatında bilinçli hareket etmenin ve koruyucu önlemler almanın önemini kavrarlar.
Örnek: Yaygın Meslek Hastalıkları
Meslek hastalığına örnek verecek olursak:
- Silikozis: Maden işçilerinde, taş ocaklarında ya da cam üretiminde çalışanlarda görülen, solunan silis tozlarının akciğerde birikmesiyle oluşan ciddi bir akciğer hastalığıdır.
- Kurşun Zehirlenmesi: Pil, boya veya bazı imalat sektörlerinde çalışanlarda ortaya çıkabilir.
- Asbestozis: Asbest liflerine maruziyet sonucu gelişen akciğer hastalığı.
- Mesleki Dermatite: Kimyasallara sürekli maruz kalan kişilerde görülebilir.
- İşitme Kaybı: Çok yüksek gürültülü ortamlarda çalışanlarda sıkça görülür.
| Hastalık | Riskli Sektör | Temel Sebep |
|---|---|---|
| Silikozis | Madencilik / Taş Ocağı | Silis tozuna maruz kalma |
| Kurşun Zehirlenmesi | Pil/Boya Sanayi | Kurşunlu malzemelerle çalışmak |
| Asbestozis | İnşaat / Tersane | Asbest liflerine maruziyet |
| İşitme Kaybı | Fabrika / Marangozhane | Yüksek ses (gürültü) |
Ve Sebepleri: Hangi Faktörler Meslek Hastalığına Yol Açar?
Meslek hastalığına sebep olan faktörler oldukça çeşitlidir. Başlıca sebepler arasında;
- Toz ve kimyasal maddelere maruziyet
- Aşırı veya sürekli fiziksel zorlanma
- Yetersiz havalandırma
- Koruyucu ekipman eksikliği
- Düzensiz çalışma saatleri ve stres
- Çevresel ve biyolojik etkenler
Bu sebeplerden bir ya da birkaçıyla karşılaşan çalışanlarda meslek hastalığı görülme riski artar.
Silikozis: Meslekle İlişkili En Tehlikeli Hastalıklardan Biri
Silikozis, özellikle yer altı madenciliğinde ve taş işçiliğinde çalışanlar için ciddi bir sağlık tehdididir. Silika (silis) tozlarının solunmasıyla akciğerlerde birikerek geri dönüşü olmayan doku hasarına yol açar. Bu hastalığın önlenmesinde şu noktalara dikkat edilmelidir:
- Çalışma alanlarının uygun şekilde havalandırılması,
- Tozlu ortamlarda maske gibi kişisel koruyucuların kullanılması,
- Düzenli sağlık kontrollerinin yapılması,
- Çalışanların eğitilmesi.
Silikozis, meslek hastalığı denildiğinde ilk akla gelen hastalıklardandır ve farkındalık oluşturulması hayat kurtarabilir
