Her yaşta görülebilen B12 vitamini eksikliği, vücutta birçok sistemi aynı anda etkileyebiliyor. Kırmızı kan hücrelerinin üretiminden sinir sisteminin korunmasına, DNA sentezinden beyin gelişimine kadar pek çok önemli işlevde görev alıyor. İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, “B12 vitamini olmadan sağlıklı bir yaşam mümkün değildir. Vücut bu vitamini kendi başına üretemez, bu nedenle dışarıdan düzenli olarak alınmalıdır” dedi.
B12 EKSİKLİĞİ HANGİ BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKAR?
Prof. Dr. Erk’e göre B12 eksikliği, çoğu zaman sinsice ilerler. Kafa karışıklığı, unutkanlık, yorgunluk, uyuşma, karıncalanma, kas zayıflığı ve yürüme güçlüğü en sık görülen belirtiler arasındadır. İleri düzeyde eksiklik; depresyon, sinirsel bozukluklar, kilo kaybı, kalp ritim düzensizliği ve sindirim sorunlarıyla da kendini gösterebilir.
Yaşla birlikte B12 emilimi azaldığı için özellikle 65 yaş üstü bireylerde depresyon ve hafıza kaybı riski artar.
ÇOCUKLARDA ZEKA VE GELİŞİMİ ETKİLİYOR
B12 vitamini, beyin ve sinir sistemi gelişimi açısından çocukluk döneminde kritik öneme sahiptir. Eksiklik durumunda çocuklarda konuşma ve yürüme becerilerinde gerilik, öğrenme güçlüğü ve düşük zeka düzeyi görülebilir.
Prof. Dr. Erk, “B12 eksikliği yalnızca yetişkinlerin değil, çocukların da sağlığını doğrudan etkiler. Bu nedenle dengeli beslenme ve düzenli kontrol büyük önem taşır” dedi.
EN SIK NEDENLERİ: BESLENME YETERSİZLİĞİ VE MİDE SORUNLARI
B12 vitamini eksikliğinin başlıca nedenleri arasında yetersiz beslenme, mide ve bağırsak hastalıkları, ilaç kullanımı, alkol tüketimi ve ileri yaş bulunuyor.
Vegan beslenenlerde eksiklik sık görülürken, vejetaryenlerde süt ve yumurta tüketimi sayesinde risk daha düşüktür. Ayrıca gastrit, mide kanseri veya çölyak hastalığı gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları da emilimi azaltır.
Antiülser ilaçlar, metformin ve kolşisin gibi bazı ilaçların uzun süreli kullanımı da B12 emilimini olumsuz etkiler.
MİDE SAĞLIĞI B12 EMİLİMİNDE KRİTİK
Uzmanlara göre, B12 vitamininin vücuda yeterince alınabilmesi için mide sağlığının korunması gerekir. Bu vitaminin emilimi, midede bulunan “intrensek faktör” adlı özel bir protein aracılığıyla gerçekleşir. Bu mekanizma bozulduğunda B12 yeterince emilemez.
Eksiklik durumunda beynin düşünme, hissetme ve algılama bölgelerinde kalıcı hasarlar oluşabilir. Şiddetli vakalarda depresyon, halüsinasyon ve paranoid bozukluklar da gelişebilir. Bu tablo tıpta “B12 deliliği” olarak adlandırılır.
TEDAVİ VE DESTEK YÖNTEMLERİ
B12 eksikliği, basit bir kan testiyle tespit edilebilir. Hafif vakalarda hap veya dil altı formlarında takviye yeterli olurken, ileri düzey eksikliklerde enjeksiyon tedavisi uygulanır.
Prof. Dr. Erk, “Yaşlı yetişkinler, veganlar, hamile ve emziren kadınlar ile emilim bozukluğu olan kişiler mutlaka doktor kontrolünde B12 takviyesi almalıdır” dedi.
B12 eksikliğini önlemede dengeli beslenme büyük önem taşır.
B12 VİTAMİNİ HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?
B12 vitamini yalnızca hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. En zengin kaynaklar arasında karaciğer, dalak, kırmızı et, yumurta, süt, yoğurt, peynir, midye, karides, uskumru ve ton balığı yer alır.
Bitkisel besinlerde B12 bulunmadığı için vegan diyet uygulayanların bu vitamini dışarıdan takviye şeklinde almaları gerekir.
SİNSİ İLERLEYEN BİR EKSİKLİK
B12 vitamini karaciğerde depolandığı için eksiklik birden ortaya çıkmaz; genellikle 2 ila 4 yıl içinde gelişir. Bu süreçte yorgunluk, unutkanlık, baş dönmesi, konsantrasyon zayıflığı, denge bozukluğu, iştahsızlık, ellerde ve ayaklarda uyuşma gibi belirtiler görülür.
Uzmanlar, “B12 eksikliğini erken dönemde tespit etmek, geri dönüşü olmayan sinir hasarlarını önler. Bu nedenle özellikle risk grubundaki kişilerin düzenli olarak B12 düzeyini ölçtürmesi gerekir” uyarısında bulunuyor.
