BBC Türkçe'nin haberine göre Brezilya’nın Belem kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler’in yıllık iklim zirvesi COP30, iki haftalık yoğun müzakerelerin ardından yeni bir iklim anlaşmasıyla sona erdi. Ancak özellikle İngiltere ve Avrupa Birliği başta olmak üzere 80’den fazla ülke, fosil yakıtlardan çıkışa yönelik daha net bir yol haritası beklerken sonuç metni beklentiyi karşılamadı. Zirvenin kararlarını içeren Mutirão anlaşması, fosil yakıt kullanımının azaltılmasına dair ülkeleri yalnızca “gönüllü hızlandırmaya” davet etti.
FOSİL YAKITLARDA İLERLEME SINIRLI KALDI
COP30’un en kritik başlıklarından biri olan fosil yakıtlardan uzaklaşma, geçen yıl Birleşik Arap Emirlikleri’nde düzenlenen COP28’in ardından bu yıl daha kapsamlı adımların atılmasını bekleyen ülkeleri tatmin etmedi. Brezilya, ülkelerin nasıl bir yol izleyeceğine dair daha net bir çerçeve oluşturulmasını önerdi, ancak bu beklenti karşılık bulmadı. Zirve metni, COP28’de mutabakata varılan “fosil yakıtlardan uzaklaşma” ifadesine atıf yaptı ancak bu dili güçlendirmedi. Brezilya’nın fosil yakıtlar için duyurduğu yol haritası ise ana anlaşmanın dışında kaldı.
Son oturumda bazı ülkelerin itirazlarına izin verilmemesi eleştirilere yol açtı. Kolombiya İklim Delegesi Daniela Duran Gonzalez, “Küresel sera gazı emisyonlarının yüzde 75’inden fazlası fosil yakıtlardan geliyor. Bu gerçekliği konuşmanın zamanı geldi” ifadelerini kullandı.
ABD’NİN ZİRVEDE YER ALMAMASI TARTIŞMA YARATTI
ABD, tarihinde ilk kez COP’a resmi heyet göndermedi. Başkan Donald Trump’ın iklim değişikliğini “aldatmaca” olarak nitelendirmesi bu karara yansıdı. Eski Almanya iklim elçisi Jennifer Morgan, ABD’nin yokluğunun müzakerelerde bir “boşluk” oluşturduğunu, özellikle petrol üreticisi ülkelerin sert tutumuna karşı denge oluşturacak bir aktörün eksildiğini söyledi.
İKLİM FİNANSMANI KARARLARI
COP30 anlaşmasının en güçlü başlıklarından biri finansman oldu. COP29’da belirlenen plan çerçevesinde gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğiyle mücadelesine 2035 yılına kadar yıllık en az 300 milyar dolar destek taahhüdünü korudu. Ancak bu rakam, özellikle iklim krizinden en çok etkilenen yoksul ülkelerin beklentilerinin gerisinde bulunuyor.
Anlaşmada, kamu ve özel kaynaklar dahil edilerek finansman hedefinin 1,3 trilyon dolara çıkarılması yönündeki hedefe atıf yapıldı. Brezilya, bu hedefe ulaşmak için hazırladığı yol haritasını paylaştı. Ayrıca, uyum finansmanının üç katına çıkarılması kararlaştırıldı ancak kaynakların nasıl bölüşüleceği henüz netleşmedi.
DOĞA VE ORMAN YOL HARİTALARI ANLAŞMA DIŞINDA KALDI
Brezilya, zirve öncesinde orman kayıplarını durdurmak amacıyla “Tropikal Ormanlar Sonsuza Dek Fonu”nu tanıtmış ve kredi-yatırım mekanizmasıyla 125 milyar dolar toplamayı hedefleyen yapıyı devreye sokmuştu. İngiltere, henüz kamu bütçesinden katkı veremeyeceğini ancak özel sektör yatırımlarını teşvik edeceğini belirtti.
Zirvede, ormansızlaşmayı durdurma hedeflerine yönelik bir yol haritası başlatılması önerildi ancak bu da fosil yakıt yol haritasında olduğu gibi nihai metne girmedi.
PROTESTOLAR VE GÜVENLİK KESİNTİLERİ
Zirve, protestolar ve güvenlik olayları nedeniyle iki kez kesintiye uğradı. “Ormanlarımız satılık değil” yazılı dövizler taşıyan bir grup protestocunun binaya girmesi toplantılara ara verdirdi. Ayrıca Perşembe günü çıkan yangında 13 kişi dumandan etkilendi ve alan en az altı saat boşaltıldı.
COP30’UN ÖNEMİ VE GENEL ÇERÇEVE
COP30, bugüne kadar yerli topluluklardan en yüksek katılımın sağlandığı zirve oldu. Paris Anlaşması’nın belirlediği 1.5°C hedefinin giderek zorlaştığı bir dönemde düzenlenen COP30’da, ülkelerin sadece üçte biri güncellenmiş iklim planlarını teslim etti. BM Genel Sekreteri António Guterres, 1.5°C hedefinin aşılmasının “kaçınılmaz” olduğunu belirterek, yüzyıl sonuna kadar bu seviyeye geri dönülmesinin mümkün olabileceğini söyledi.
Zirvenin tamamlanmasıyla birlikte, ülkelerin COP31’e kadar daha somut adımlar ve daha güçlü planlar hazırlaması bekleniyor. COP30’un, Paris Anlaşması’nın uygulanmasına yönelik küresel çerçeveyi güçlendirmesi umuluyor.