NASA liderliğinde yürütülen yeni bir araştırma, Dünya’nın enerji dengesinde dikkat çekici bir asimetriyi ortaya çıkardı. PNAS dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, 2001-2024 yılları arasında gezegen genel olarak daha az güneş ışığı yansıttı, yani “karardı”. Ancak bu değişim esas olarak Kuzey Yarımküre’de yaşandı; Güney Yarımküre ise parlaklığını korudu ya da artırdı.
KUZEY’DE BUZULLAR ERİYOR, YANSIMA GÜCÜ DÜŞÜYOR
Bilim insanlarına göre Kuzey Yarımküre’deki bu kararmanın en önemli nedenlerinden biri, iklim değişikliğinin etkisiyle deniz buzu ve kar örtüsünün azalması. Beyaz ve yansıtıcı yüzeylerin yerini, güneş ışığını emen koyu renkli kara ve okyanus yüzeyleri alıyor. Bu durum, gezegenin “albedo” olarak bilinen yansıtma gücünü düşürüyor.
HAVA TEMİZLİĞİNİN BEKLENMEDİK SONUCU
Araştırmada öne çıkan bir diğer faktör ise çevre koruma önlemleri. Avrupa, ABD ve Çin’de hava kirliliğine karşı alınan önlemler sonucunda atmosferdeki ince partikül (aerosol) miktarı azaldı. Normalde bu partiküller, güneş ışığını geri yansıtarak soğutucu bir etki sağlıyordu. Ancak havadaki aerosollerin azalması, daha fazla ışığın yeryüzüne ulaşmasına ve emilmesine yol açarak kararmayı hızlandırdı.
GÜNEY YARIMKÜRE PARLAK KALDI
Kuzey’de hava temizlenirken, Güney Yarımküre’de tam tersi bir tablo ortaya çıktı. Avustralya’daki büyük orman yangınları ve 2021-2022 yıllarındaki Hunga Tonga yanardağı patlaması, atmosfere devasa miktarda yansıtıcı aerosol saldı. Bu nedenle Güney Yarımküre’nin parlaklığı korundu, hatta yer yer arttı.
ENERJİ BÜTÇESİNDE DENGESİZLİK
NASA’dan Norman Loeb’in başını çektiği ekip, bu durumun küresel enerji bütçesinde dengesizlik yarattığını tespit etti. Daha önceki teoriler, okyanus ve atmosfer akıntılarının enerji farklılıklarını dengeleyeceğini öngörüyordu. Ancak yeni bulgular, bu mekanizmanın son 20 yılda tam anlamıyla işlemediğini ve Kuzey Yarımküre’nin net bir enerji kaybı yaşadığını ortaya koydu.
İKLİM MODELLERİ İÇİN KRİTİK VERİ
Bilim insanları, bu asimetrinin iklim sisteminin daha iyi anlaşılması açısından büyük önem taşıdığını belirtiyor. Bulgular, özellikle bulutların rolü gibi mevcut varsayımları sorgulatıyor ve gelecekteki iklim modellerinin daha doğru hale getirilmesi için kritik bir adım olarak görülüyor.