Psikolojide “yansıtma” ya da teknik adıyla “projeksiyon”, bireylerin kendi iç dünyalarında kabul edemedikleri duygu, düşünce ve davranışları başka insanlara yansıtması olarak tanımlanıyor. Bu savunma mekanizması, Sigmund Freud’un kuramlarıyla psikolojiye kazandırılmış olsa da zamanla daha geniş bir alanda kullanılmaya başlandı.
ABD’de Federal Soruşturma Bürosu (FBI) gibi bazı güvenlik ve istihbarat kurumlarının sorgulama süreçlerinde projeksiyon tekniğini kullandığı, kişilerin kendilerini ele vermelerini kolaylaştırmak için bu mekanizmanın stratejik biçimde kullanıldığı biliniyor.
Kendi Suçunu Karşısındakine Yükleyenler: Psikolojide Günlük Projeksiyon Örnekleri
Projeksiyon, günlük yaşamda da sık karşılaşılan bir davranış örüntüsüdür.
Birkaç örnek:
Aldatan birinin partnerini aldatmakla suçlaması
Sürekli iftira atan birinin başkalarını iftiracılıkla suçlaması
Başarısız öğrencinin öğretmeni veya sistemi suçlaması
Yeterince çalışmayan bir çalışanın hatayı arkadaşlarına yüklemesi
Bu örneklerde ortak olan, bireyin kendi sorumluluğuyla yüzleşmek yerine suçluyu dışarıda aramasıdır. İşte FBI gibi sorgulama kurumları da bunu fırsata çevirerek, sorgulanan kişinin hangi duyguyu dışa yansıttığını analiz ederek onu çözmeye çalışır.
Narsistik Kişiliklerde Daha Sık Görülüyor
Projeksiyon savunma mekanizması özellikle narsistik kişilik bozukluğu olan bireylerde daha yoğun şekilde gözlemleniyor. Bu kişiler, eleştirilere tahammül edemez, başarısızlıklarını kabul etmekte zorlanır ve tüm sorumluluğu başkalarına yükleme eğilimindedir.
Yansıtmanın Farkına Varmak Psikolojik İyileşmenin İlk Adımı
Yansıtma bir hastalık değil, bir savunma mekanizmasıdır. Ancak bu mekanizma, sık ve işlevsiz bir şekilde kullanıldığında bireyin içsel dünyasında çatışmalar doğurabilir. Özellikle sürekli başkalarını suçlayan, empati kuramayan veya her başarısızlıkta dış faktörleri suçlayan kişiler, bu savunma mekanizmasıyla işlevsiz bir döngüye girebilir.
Uzmanlara göre bu davranış kalıbının fark edilmesi ve üzerine çalışılması ruhsal iyilik hali için kritik öneme sahiptir. Bu noktada bir psikoterapist ile çalışmak kişinin yansıtma davranışlarının kökenine inmesine yardımcı olabilir.
İstihbarat Dünyasında Projeksiyon: Sorguda Nasıl Kullanılıyor?
FBI gibi kurumlar, kişilerin yalan söylediklerini veya bir suçu örtbas etmeye çalıştıklarını projeksiyon izleri üzerinden anlayabiliyor.
Örneğin:
Bir sorgulanan kişi, sürekli olarak başka bir kişiyi hedef gösteriyorsa, bu durum onun projeksiyon yaptığını gösterir.
Yansıtma yapan kişinin aslında suçla ilgili duygusal bir bağ taşıdığı anlaşılabilir.
Bu sayede sorgu uzmanı, kişinin kendi duygusunu dışarıya yansıtma şeklini takip ederek daha etkili bir sorgulama yapabilir.
Projeksiyonun Dönüşümü: Zayıflıktan Farkındalığa
Projeksiyon çoğu zaman bir zayıflık olarak görülse de doğru ele alındığında bireyin kendini tanıma sürecinde önemli bir fırsattır. Kendi iç dünyasındaki kabul edemediği yönleri fark eden birey, bu farkındalık sayesinde daha olgun ve dengeli bir benlik yapısı inşa edebilir.
