2011 yılında başlayan Suriye iç savaşı nedeniyle milyonlarca kişi yerinden edilmişti. Aradan geçen 13 yılın ardından ülkede dengelerin değişmesiyle birlikte Türkiye’de bulunan Suriyelilerin gönüllü geri dönüş sürecinde belirgin bir artış yaşanmaya başladı.
Suriye’de iç savaşın fitili 2011 yılında ateşlendi. Arap dünyasında yaşanan hareketlilikten etkilenen lise öğrencilerinin bir duvara Devlet Başkanı Beşar Esad için yazdığı “Senin sıran da geldi, doktor.” ifadesi ülkedeki iç karışıklığın başlangıcı olarak kayıtlara geçti. Asıl mesleği göz doktorluğu olan Esad’a yönelik bu protestonun ardından ülkede 13 yıl süren kanlı bir iç savaş başladı.
2011 yılında yaklaşık 22 milyon nüfusa sahip olan Suriye’de, savaş süresince nüfusun büyük bölümü ülke dışına göç etmek zorunda kaldı.
Suriye’nin sınır komşusu olan Türkiye, savaşın başlamasının ardından Suriyeli göçmenlere ev sahipliği yapan ülkelerin başında geldi. Resmi verilere göre Türkiye’de 3 milyon 875 bin kayıtlı Suriyeli göçmen uzun yıllar yaşamını sürdürdü.
Suriye’nin kuzeyinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin kontrolündeki bölgelere yapılan geri dönüşler ve Avrupa’ya yönelik düzensiz göç hareketleriyle birlikte Türkiye’deki Suriyeli sayısında zamanla azalma yaşandı.
8 Aralık 2024 tarihinde başkent Şam’ın ele geçirilmesiyle birlikte Esad yönetimi sona erdi. Bu gelişme, Suriye’de yeni bir dönemin başlangıcı olarak değerlendirilirken, ülkeye yönelik geri dönüş sürecini de hızlandırdı.
Şam’da yeni yönetimin kurulmasının ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da sürece ilişkin destekleyici açıklamalarda bulundu. Erdoğan, “Komşumuz Suriye’nin bir an önce ayağa kalkması temel amacımız. Kalıcı refah için İslam dünyasının desteği çok önemli.” ifadelerini kullandı. Erdoğan ayrıca Suriye halkının yanında olduklarını ve 14 yıllık zulmün sona erdiğini vurguladı.
Suriye’de Baas rejiminin yıkılmasının ardından Türkiye’de yaşayan Suriyeliler bazı kentlerde kutlamalar yaptı. Güvenli bölgelerde istikrarın artmasıyla birlikte gönüllü geri dönüşler hız kazandı. Bu kapsamda Göç İdaresi Başkanlığı koordinasyonunda gönüllü geri dönüş koordinasyon merkezleri oluşturuldu.
İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya tarafından yapılan son açıklamaya göre, 8 Aralık 2024 tarihinden sonra 550 bin Suriyeli ülkesine geri döndü. 2016 yılından bu yana toplamda 1 milyon 290 bin kişinin “gönüllü, güvenli, onurlu ve düzenli” şekilde Suriye’ye dönüş yaptığı bildirildi.
