Hipotiroidizm de bu hastalıklar arasında sıkça karşılaşılan ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen endokrinolojik bir rahatsızlıktır. Tiroid bezinin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan bu hastalık, farklı yaş gruplarında ve farklı nedenlerle görülebilmektedir.
Kısaca Hipotiroidizm
Hipotiroidizm, tiroid bezinin büyüme, enerji ve metabolizmayı düzenleyen tiroid hormonlarını yeterince üretememesi durumudur. Tiroksin (T4) ve triiodotironin (T3) hormonlarının seviyesinin düşük olmasıyla karakterizedir. Bu durum, vücudun birçok sistemini etkileyerek bir dizi semptoma yol açar.
Belirtileri Nelerdir?
Hastalık çoğu zaman yavaş seyrettiği için belirtileri yavaşça ortaya çıkar. Yaygın görülen hipotiroidizm belirtileri şunlardır:
- Yorgunluk ve enerji eksikliği
- Kilo artışı (iştah artmadan alınan kilolar)
- Üşüme hissi
- Kuru ve soluk cilt
- Saç dökülmesi
- Unutkanlık, hafıza sorunları
- Kas krampları, eklem ağrıları
- Kalp atışlarında yavaşlama
- Depresif ruh hali
- Adet düzensizlikleri (kadınlarda)
Hipotiroidizm, belirtileri bakımından birçok hastalıkla karıştırılabilir. Bu nedenle doğru tanı için mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Hipotiroidizm Neden Olur?
Hastalığın meydana gelmesinde çeşitli faktörler rol oynayabilir. Bunlar arasında en yaygın nedenler şunlardır:
- Otoimmün tiroidit (Hashimoto hastalığı)
- Tiroid bezi cerrahisi geçirenlerde bezin alınması
- Radyoaktif iyot tedavisi sonrası tiroid fonksiyonlarının bozulması
- Ciddi iyot eksikliği
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Doğumsal tiroid hastalıkları
En sık karşılaşılan formu Hashimoto tiroiditi olup, vücut bağışıklık sistemi tiroid dokusuna saldırarak bezin hormon üretimini azaltır.
Tıbbi Yönleri ve Teşhis
Hipotiroidizm şüphesiyle başvurulan hastalarda çeşitli laboratuvar testleri yapılır. TSH (tiroid uyarıcı hormon) ve serbest T4 testleri en sık kullanılan yöntemlerdir. Aşağıdaki tabloda temel laboratuvar bulguları özetlenmiştir:
| Test | Hipotiroidizmde Durum |
|---|---|
| TSH | Yüksek |
| Serbest T4 | Düşük |
| Serbest T3 | Düşük/Normal |
Ayrıca, otoimmün nedenli formlarda anti-TPO ve anti-Tg antikorları da incelenir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Hipotiroidizmin tedavisi genellikle eksik olan tiroid hormonunun dışarıdan verilmesiyle sağlanır. Levotiroksin adlı sentetik tiroid hormonu, günlük dozlar halinde ağız yoluyla alınır. Tedavinin amacı:
- Hormon seviyelerini normalize etmek
- Semptomları gidermek
- Uzun dönemde ortaya çıkabilecek komplikasyonları engellemek
Doz ayarlaması doktor kontrolünde düzenli aralıklarla kan testleriyle takip edilmelidir. Tedavi, çoğu zaman ömür boyu devam eder.
Konjenital (Doğumsal) Hipotiroidizm
Konjenital hipotiroidizm, doğumdan itibaren tiroid hormonlarının eksik olduğu bir durumdur. Erken dönemde teşhis edilmezse, beyin gelişimi ve büyüme üzerinde kalıcı hasarlara yol açabilir. Yenidoğan tarama testleri sayesinde bugün pek çok vakaya ilk haftalarda tanı konulabilmektedir.
Konjenital türde görülen yaygın nedenler:
- Tiroid bezinin doğuştan yokluğu ya da gelişim bozukluğu
- Hormon sentezinde genetik bozukluklar
- Anneyi etkileyen antikorlar
Erken tedaviyle çocuklar, normal gelişimlerini sürdürebilirler.
E03: Hipotiroidizmin ICD Kodları
Sağlık kayıtlarında ve istatistiksel analizlerde hipotiroidizm genellikle ICD-10 sınıflama sisteminde E03 koduyla temsil edilir. E03 başlığı, "diğer hipotiroidizm" tiplerini kapsar ve kendi içinde birkaç alt kategoriye ayrılır:
E03.0: Konjenital hipotiroidizm
E03.1: İyot eksikliği ile gelişmeyen hipotiroidizm
E03.2: İyot eksikliğine bağlı hipotiroidizm
E03.9: Belirlenmemiş hipotiroidizm
Kodların doğru kullanımı, teşhis, takip ve tedavi süreçlerinde sağlık profesyonelleri için büyük önem taşır.
Bebeklerde Hipotiroidizm
Yenidoğan ve bebeklerde hipotiroidizm, çoğunlukla sessiz seyreder ve başlangıçta belirti vermeyebilir. Ancak, hastalığın erken teşhisi için rutin bebek tarama programları yapılmaktadır.
Bebeklerde dikkate alınması gereken bulgular:
- Uzun süren sarılık
- Boğuk ağlama
- Emme güçlüğü
- Kabızlık
- Büyümede yavaşlama
Tedaviye erken başlandığında zekâ ve büyüme üzerinde önemli olumsuzluk oluşmasının önüne geçilebilir.
Çocuklarda Görülme Sıklığı ve Etkileri
Çocuklarda hipotiroidizm, okul başarısı, fiziksel büyüme ve ruhsal gelişim üzerinde ciddi etkilere sahiptir. Belirtiler daha sinsi seyredebilir ve şu bulgular gözlenebilir:
- Büyüme hızında yavaşlama
- Genel gelişim geriliği
- Konsantrasyon ve öğrenme zorluğu
- Kabızlık, cilt ve saç sorunları
Çocukluk çağında tanı konulan ve tedavi edilen çocuklarda gelişme normalleşebilir. Ebeveynlerin özellikle uzun süren halsizlik, okul başarısında düşüş ve fiziksel değişiklikler gibi durumlarda bir doktora başvurmaları faydalı olacaktır.