Hamilelik süreci, anne adaylarının hem kendi sağlıkları hem de bebeklerinin gelişimi için en hassas dönemlerden biridir. Bu dönemde yapılan testler, olası risklerin önceden belirlenmesine yardımcı olur. Bu testlerden en önemlilerinden biri de ikili tarama testidir.
İKİLİ TARAMA TESTİ NEDİR?
İkili tarama testi, gebeliğin ilk üç ayında yapılan ve bebekte Down sendromu (Trizomi 21) ile Trizomi 18 gibi kromozom anomalilerinin riskini değerlendiren bir testtir. Tam adıyla “Birinci Trimester Tarama Testi” olarak bilinir. Test, anne adayının kanındaki biyokimyasal değerler ile ultrason bulgularını birleştirerek risk analizi sunar. Kesin tanı koymaz; yalnızca olasılıkları ortaya çıkarır.
İKİLİ TARAMA TESTİ NASIL YAPILIR?
Test, iki aşamadan oluşur:
- Kan testi (biyokimyasal ölçüm): Anne adayından alınan kan örneğinde PAPP-A (Pregnancy-Associated Plasma Protein A) ve free ß-hCG (beta insan koryonik gonadotropin) hormon düzeylerine bakılır.
- Ultrason ölçümü: Bebekte ense kalınlığı (NT – Nuchal Translucency) ve burun kemiği varlığı değerlendirilir.
Elde edilen veriler bilgisayar programına girilerek bebeğin risk durumu hesaplanır.
İKİLİ TARAMA TESTİ NE ZAMAN YAPILIR?
Testin güvenilirliği için doğru zamanlama çok önemlidir. İkili tarama testi 11. ve 14. gebelik haftaları arasında yapılır. En ideal zaman ise 12. hafta civarıdır. Bu dönemde bebeğin ense kalınlığı ölçümü en sağlıklı şekilde yapılabilir.
İKİLİ TARAMA TESTİ NEREDE YAPILIR?
Test, devlet hastanelerinde, üniversite hastanelerinde ve özel sağlık kuruluşlarında yapılabilmektedir. Anne adayının bağlı olduğu aile hekimi yönlendirme yapabilir. Ayrıca, gebelik takibi yapan kadın doğum uzmanları da testin yapılacağı merkezi belirler.
İKİLİ TARAMA TESTİ ZORUNLU MU?
Türkiye’de bu test yasal olarak zorunlu değildir. Ancak uzman hekimler, özellikle risk grubundaki gebeler için ikili tarama testini güçlü şekilde önermektedir. Çünkü erken dönemde yapılan risk değerlendirmesi, gebeliğin ilerleyen aylarında alınacak kararları etkileyebilir.
İKİLİ TARAMA TESTİ AÇ MI TOK MU YAPILIR?
İkili tarama testi için açlık şartı aranmaz. Anne adayı aç veya tok şekilde kan verebilir. Ancak bazı laboratuvarlar aç karnına gelinmesini tercih edebilir, bu nedenle test yapılacak merkezden bilgi almak faydalıdır.
İKİLİ TARAMA TESTİ SONUCU NE ZAMAN ÇIKAR?
Sonuçlar genellikle 3 ila 7 gün içinde çıkmaktadır. Devlet hastanelerinde sonuçların çıkma süresi biraz daha uzun olabilirken, özel laboratuvarlarda aynı gün içinde bile sonuç alınabilir.
İKİLİ TARAMA TESTİ PAPP-A KAÇ OLMALI?
PAPP-A düzeyinin normal aralığı gebelik haftasına göre değişir. Düşük PAPP-A değerleri, Down sendromu riskini artırabilir. Ancak tek başına bu değer yeterli değildir; ense kalınlığı ve ß-hCG gibi parametrelerle birlikte değerlendirilir. Uzman hekim, sonuçları tüm verilerle birlikte yorumlar.
İKİLİ TARAMA TESTİ YAPAN HASTANELER
Türkiye’de hemen hemen tüm devlet hastaneleri ve büyük özel sağlık kuruluşları bu testi yapmaktadır. Üniversite hastaneleri de ikili tarama testi konusunda güvenilir merkezlerdir. Test yaptırmadan önce hastanenin laboratuvar imkanlarını öğrenmek faydalı olur.
2'Lİ TARAMA TESTİNDE NEYE BAKILIR?
- PAPP-A değeri
- Free ß-hCG değeri
- Bebeğin ense kalınlığı (NT)
- Burun kemiği varlığı
Bu veriler birlikte değerlendirilerek, bebeğin genetik hastalık riski hesaplanır.
SIKÇA SORULAN SORULAR
2'Lİ TARAMA TESTİ KAÇINCI HAFTADA YAPILIR?
Test, 11–14. haftalar arasında yapılır. Bu süre dışında yapılması mümkün değildir, çünkü bebeğin ense kalınlığı ve diğer biyolojik veriler doğru ölçülemez.
İKİLİ TEST SONUCU POZİTİF ÇIKARSA NE OLUR?
Pozitif sonuç, bebeğin genetik anomaliler açısından yüksek risk taşıdığı anlamına gelir. Ancak kesin tanı değildir. Bu durumda doktor, amniyosentez veya CVS (Koryon Villus Biyopsisi) gibi ileri tanı testleri önerebilir.
İKİLİ TARAMA TESTİ KAÇ TL?
2025 yılı itibarıyla özel hastanelerde testin fiyatı 2.000 – 4.000 TL arasında değişmektedir. Devlet hastanelerinde ise SGK kapsamında ücretsiz yapılabilmektedir.
2'Lİ TARAMA TESTİNDE CİNSİYET BELLİ OLUR MU?
Hayır. İkili tarama testi cinsiyet belirleme testi değildir. Testin amacı genetik riskleri değerlendirmektir. Ancak ultrason sırasında bebeğin gelişimi uygun ise cinsiyet tahmini yapılabilir.
İKİLİ TEST DOWN ÇIKARSA NE YAPMALI?
Down sendromu riski yüksek çıkan anne adayları mutlaka ileri tanı testlerine yönlendirilir. Amniyosentez veya NIPT (Non-İnvaziv Prenatal Test) gibi yöntemlerle kesin sonuç elde edilir. Panik yapmak yerine uzman hekimin yönlendirmelerini izlemek gerekir.
2'Lİ TARAMA TESTİ PAPP-A KAÇ OLMALI?
PAPP-A değeri haftaya göre değişiklik gösterir. Normalden düşük çıkması, Down sendromu riskini artırabilir. Ancak her düşük değer kesin sorun anlamına gelmez. Sonuçlar mutlaka kadın doğum uzmanı tarafından yorumlanmalıdır.
12 HAFTALIK GEBELİKTE HANGİ TESTLER YAPILIR?
12. haftada en sık yapılan testler:
- İkili tarama testi
- Ense kalınlığı ölçümü
- Ultrason ile organ gelişimi kontrolü
- Kan tahlilleri (anne sağlığı için)
DEVLETTE İKİLİ TEST NE ZAMAN ÇIKAR?
Devlet hastanelerinde ikili tarama testinin sonucu genellikle 5-7 gün içinde çıkar. Bazı büyük şehirlerde yoğunluk nedeniyle bu süre biraz daha uzun olabilir.
2'Lİ TARAMA TESTİ İLE 3'LÜ TARAMA TESTİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
- 2’li tarama testi: 11–14. haftalarda yapılır, Down sendromu ve Trizomi 18 için risk analizi sunar.
- 3’lü tarama testi: 16–18. haftalarda yapılır, Down sendromu, Trizomi 18 ve nöral tüp defekti riskini değerlendirir.
İki test birbirini tamamlayıcı niteliktedir.
EDİTÖRDEN NOT
Sonuç olarak, ikili tarama testi, gebelikte erken dönemde yapılan en önemli risk değerlendirme testlerinden biridir. Kesin tanı koymamakla birlikte, olası genetik anomalileri önceden fark etme açısından anne adayları için büyük önem taşır.