İran medyasına göre iflas kararı, Perşembe günü İran Merkez Bankası’nın kurtarma girişimlerinin başarısız olmasının ardından alındı. Ülke genelinde 270 şubesi bulunan Ayandeh Bank’ın kapanması, son yıllarda İran ekonomisinde yaşanan en büyük finansal krizlerden biri olarak değerlendiriliyor.
42 MİLYON MÜŞTERİNİN VARLIKLARI DEVREDİLDİ
Ayandeh Bank’ın çöküşüyle birlikte yaklaşık 42 milyon müşterinin hesapları ve varlıkları Bank Melli’ye devredildi. İran Merkez Bankası Başkanı Mohammad Reza Farzin, müşterilerin mevduatlarını derhal geri alabileceklerini belirterek panik yaşanmasını önlemeye çalıştı.
Yetkililer, banka müşterilerinin korunacağını açıklasa da, iflas kararı İran’daki özel finans kurumlarına yönelik güveni ciddi biçimde zedeledi.
MERKEZ BANKASI’NIN KURTARMA GİRİŞİMİ BAŞARISIZ OLDU
Ayandeh Bank, son yıllarda biriken borçlarını ödeyemez hale gelmiş, Merkez Bankası’nın yaptığı nakit destek müdahaleleri de sonuçsuz kalmıştı. Bankanın batışı, kısmi rezerv sistemiyle çalışan İran bankacılığındaki yapısal zafiyetleri yeniden gündeme getirdi.
Uzmanlara göre bu olay, mevduatların krediye dönüştürüldüğü, likidite rezervlerinin düşük tutulduğu sistemin sürdürülebilir olmadığını bir kez daha ortaya koydu.
DİJİTAL PARALARA İLGİ ARTTI
Yaşanan kriz, İran’da dijital para birimlerine olan ilgiyi de yeniden canlandırdı. Uzmanlar, Bitcoin’in doğuşunun da benzer finansal krizlere tepki olarak gerçekleştiğini hatırlatıyor. Bitcoin’in ilk blokunda, 2008’de İngiltere’deki banka kurtarma operasyonlarına atıfta bulunan bir mesaj yer almıştı.
İran’da son dönemde finansal istikrarsızlık, yaptırımlar ve riyalin değer kaybı nedeniyle dijital varlıklara yönelimin arttığı belirtiliyor.
BENZERİ ABD’DE DE YAŞANMIŞTI
2023’ün başlarında ABD’de Silicon Valley Bank, Signature Bank ve Silvergate Bank’in iflas etmesiyle benzer bir güven krizi yaşanmış; bu dönemde Bitcoin’in fiyatı 20 bin doların altından 29 bin doların üzerine çıkmıştı.
İran’daki durumun da benzer bir etki yaratabileceği öngörülürken, bölgesel finansal sistemin kırılganlığı dikkat çekiyor.
SEKİZ BANKA DAHA RİSK ALTINDA
İran Merkez Bankası, yılın başlarında sekiz yerel bankanın daha mali reform yapılmadığı takdirde tasfiye riskiyle karşı karşıya olduğunu açıklamıştı. Yaptırımlar nedeniyle dolar işlemleri yapamayan bankalar, sermaye kaybı ve döviz darboğazı nedeniyle ağır bir likidite krizi yaşıyor.
KRİPTO SEKTÖRÜNE DE YANSIYOR
Bankacılık krizinin ardından İran’ın önde gelen kripto para borsası Nobitex, Haziran ayında 81 milyon dolarlık bir siber saldırıya uğradı. Bu olay ve artan ekonomik belirsizlikler nedeniyle ülkedeki kripto para işlemleri Temmuz ayına kadar yüzde 11 oranında azaldı.
